01.ඇමෝනියම් ලවණ හඳුනා ගැනීමේ පරීක්ෂණ
- ඝන ඇමෝනියම් ලවණයට NaOH වැනි ප්රබල භෂ්මයක් හෝ Na2CO3 දමා පිටවන වායුව නෙස්ලර් ප්රතිකාරකය ට ඇල්ලීම.
- මෙහිදී රතු ලිට්මස් නිල් කරන වායුව පිට වන අතර එය නෙස්ලර් ප්රතිකාරයකින් පෙඟවූ පෙරහන් කඩදාසියක් කහ දුඹුරු පැහැයට හරවයි.
- සියලු ඇමෝනියම් ලවණ ප්රබල භෂ්ම සමග NH3 පිටකරන අතර NH3 නෙස්ලර් ප්රතිකාරකය කහ දුඹුරු කරයි.
- NH4+ ලවණයේ ජලීය ද්රාවණයට ක්ෂාරයක් දමා නෙස්ලර් ප්රතිකාරකය දැමූ විට ද්රාවණය කහ දුඹුරු වේ.
02.NO3– හා NO2– හඳුනා ගැනීමේ පරීක්ෂණ
පරීක්ෂණය | NO2– වල නිරීක්ෂණය | NO3– වල නිරීක්ෂණය | |
---|---|---|---|
1 | ඝන ලවණයට ත. H2SO4/HCl දමා රත් කිරීම | දුඹුරු පාට(NO2) වායුවක් පිට වේ. | වෙනසක් නොවේ |
2 | ඝන ලවණයට සාන්ද්ර H2SO4 දමා රත් කිරීම | දුඹුරු පාට(NO2) වායුවක් පිටවේ | දුඹුරු පාට(NO2) වායුවක් පිටවේ |
3 | ලවණ ජලීය ද්රාවණයකට Al/Zn සමඟ NaOH දමා රත් කිරීම | නෙස්ලර් ප්රතිකාරකයකින් පෙඟවූ පෙරහන් කඩදාසියක් කහ දුඹුරු කරයි. | නෙස්ලර් ප්රතිකාරකයකින් පෙඟවූ පෙරහන් කඩදාසියක් කහ දුඹුරු කරයි. |
පරීක්ෂණය | NO2– වල නිරීක්ෂණය | NO3– වල නිරීක්ෂණය |
---|---|---|
ලවණයේ ජලීය H2SO4 දමා නලයේ බිත්ති දිගේ සෑදූ FeSO4 ද්රාවණයක් දැමීම් | ද්රාවණ දෙක ගැටෙන තැන දුඹුරු වන් වලයක් ඇතිවේ | ද්රාවණ දෙක ගැටෙන තැන දුඹුරු වන් වලයක් ඇතිවේ(සාන්ද්ර H2SO4 යෙදුවොත් පමණක්) |
ලවණයේ ජලීය ද්රාවණයට ආම්ලික KMNO4 දැමීම. | දම් පාට අවර්ණ වේ | වෙනසක් නොවේ |
- NO3– හා NO2– ආම්ලික මාධ්යයකදී Al හා ප්රතික්රියා කර NH3 පිටකරන නිසා නෙස්ලර් ප්රතිකාරකය දුඹුරු කරයි.
- NO3– හාNO2– සාන්ද්ර H2SO4 මාධ්යයකදී Fe2+හා එක්වී NO සාදයි. එය FeSO4 සමඟ එක්වී [Fe(NO)]SO4 සාදයි. මෙය දුඹුරු පාට අස්ථායී සංයෝගයකි. රත්කළ/කැලතුව විට දුඹුරු පාට නැති වී NO වායුව පිටකරයි.
නයිට්රයිට හඳුනාගැනීම
නයිට්රේට හඳුනාගැනීම
03.S2- හඳුනා ගැනීමෙ ප්රතික්රියා
සල්ෆයිඩ හඳුනාගැනීම
04.SO32- හඳුනාගැනීමේ ප්රතික්රියා
- SO32- ජලීය ද්රාවණයකට AgNO3(aq) දමා රත් කිරීමේදී, පළමුව සුදු අවක්ෂේපයක් හැදී රත් කළ විට කළු පාට අවක්ශේපක් සෑදේ.
- SO32-(aq) + 2AgNO3(aq) → Ag2SO3(s) + 2NO3¯(aq)
- 2Ag2SO3(aq) → 2Ag(s) + Ag2SO4(aq) + SO2(g)
- SO32- ජලීය ද්රාවණයකට Pb(NO3)2/ Pb(CH3COO)2 දමා රත් කිරීම.
- මුලින් සුදු අවක්ෂේපයක් ඇතිවී රත්කල විටදී සුදු පැහැය එලෙසම තිබේ.
- SO32-(aq) + Pb(NO3)2(aq) → PbSO3(s) + 2NO3¯(aq)
- 2PbSO3(aq) + O2(g) → 2PbSO4(aq)
- මෙම පරික්ෂනය මේ ආකාරයෙන්ම SO42- සමඟත් සිදූවී මුලින් සුදු පාට අවක්ෂේපය ලබා දී. රත් කල පසුත් ඒ විදියට සුදු අවක්ෂේපය ලෙස පවතී.
05.SO42- හඳුනාගැනීමේ ප්රතික්රියා
- SO42- ජලීය ද්රාවණයකට BaCl2 හා HCl දැමූ විට සුදු BaSO4 අවක්ෂේපය සෑදේ.
- H2SO4(aq) + BaCl2(aq) → BaSO4(s) + 2Hcl(s)
- Ba2+ හි SO32-/ CO32 – /S2O32- වැනි ලවණ තනුක අම්ල සමඟ දිය වේ.නමුත් SO42- ලවණය එසේ දිය නොවේ.
සල්ෆේට හඳුනාගැනීම
06.S2O32-හඳුනා ගැනීමේ ප්රතික්රියා
- ජලීය ද්රාවණයකට තනුක අම්ලයක් දැමීමේදී කහ කලිලයක්,අවර්ණ වායුවක් හා ද්රාවණයක් ලැබේ.
- S2O32-(aq) + 2H+(aq) → S(s) + SO2(g) + H2O(l)
- Ag+ හා Pb2+ සමඟ
- පරීක්ෂණ දෙක මඟින්ම පළමුව සුදු අවක්ෂේපයක් ලැබේ.
- S2O32-(aq) + 2AgNO3(aq) → Ag2S2O3(s) + 2NO3¯(aq)
- S2O32-(aq) + Pb(NO3)2(aq) → PbS2O3(s) + 2NO3¯(aq)
- පරීක්ෂණ දෙක මඟින්ම පළමුව සුදු අවක්ෂේපයක් ලැබේ.
- සෑදෙන Ag2S2O3(s) කාමර උෂ්ණත්වයේදී, වාතයේ ඇති ජල වාෂ්ප සමඟ ප්රතික්රියා කර Ag2S කළු අවක්ෂේපය සාදයි.
Ag2S2O3(s) + H2O → Ag2S(s) + H2SO4(s)
- සෑදෙන PbS2O3(s) රත් කිරීමේදී Pb2S කළු සල්ෆයිඩ අවක්ෂේපය සෑදේ.
තයෝසල්ෆේට හඳුනාගැනීම
07.හේලයිඩ අයන හඳුනාගැනීමේ ප්රතික්රියා.
i.ඝන X¯(s) හේල්යිඩ අයනයට සාන්ද්ර H2SO4 දමා රත් කිරීම.
F¯(s) + H2SO4(aq) → HF(g) + HSO4–(aq) | X |
Cl¯(s) + H2SO4(aq) → HCl(g) + HSO4¯(aq) | X |
2Br¯(s) + H2SO4(aq) → 2H2O(l) + Br2(g) SO2(g) | දුඹුරු Br2 වායුව පිටවේ |
2I¯(s) + H2SO4(aq) → 2H2O(l) + I2(g) SO2(g) | දම් I2 වායුව පිටවේ. |
ii.Cl2/CCl4 දියර පරික්ෂාව
- හේලයිඩ වල ජලීය ද්රාවණයකට Cl2 දමා කාබනික ස්ථරයට(CCl4) බිංදු 2, 3 ක් දමා කැලතූ පසු කාබනික ස්ථරයේ වර්ණය හේලයිඩ අයන සමඟ වෙනස් වේ.මෙහිදී Cl2 මඟින් හේලයිඩ අයනය විස්ථාපනය කරයි. එම නිසා F¯ සමඟ හා Cl¯ සමඟ කාබනික ස්ථරය අවර්ණ වේ.
- Br¯ ඇති විට සෑදෙන Br2 නිසා කාබනික ස්ථරය දුඹුරු පැහැ වන අතර,I¯ ඇති විට සෑදෙන I2 නිසා කාබනික ස්ථරය දම් පැහැ වේ.
- F¯(aq) + Cl2(g) → X
- 2Cl¯(aq) + Cl2(aq) → X
- 2Br¯(aq) + Cl2(aq) → Br2(aq) + 2Cl¯(aq)
- 2I¯(aq) + Cl2(aq) → I2(aq) + 2Cl¯(aq)
iii.Ag+ සමඟ
- AgCl අවක්ෂේපය ඇමෝනියා දැමූ විට දිය වේ. AgBr අවක්ෂේපයය රත් කල විට පමණක් ඇමෝනියා සංකීර්ණය සාදා දිය වේ. AgI අවක්ෂේපයය රත් කළත් දිය නොවේ. පරික්ෂණය ආරම්භ කිරීමට පෙර Ag+ ද්රාවණයට HNO3 දමයි.මෙසේ එකතු කරන්නෙ S2- , CN¯ හා PO43- අයනද අවක්ෂේප සාදන නිසායි. නයිට්රික්(HNO3) එසේ වීම වළකයි.
iv.Pb2+ සමඟ
- හේලයිඩ වල ජලීය ද්රාවණවලට Pb(NO3)2 හෝ Pb(CH3COO)2 දමා රත් කළවිට සෑදෙන අවක්ෂේපය දියවෙයි.