අවස්ථිතිය
- බර පැටවූ කරත්තයක් නිශ්චලව ඇති විට චලනය කරවා ගැනීමට වැඩි ආයාසයක් යෙදිය යුතුය. එහෙත් එය චලනය වූ පසු චලිතය ඒකාකාරව පවත්වාගෙන යාමට එතරම් ආයාසයක් යෙදිය යුතු නොවේ.
- චලනය වන කරත්තයේ චලිත ස්වභාවය වෙනස් කරගැනීමට (හැරවීමට හෝ නැවැත්වීමට) නැවත වැඩි ආයාසයක් යෙදිය යුතුය.
- මින් පෙනී යන්නේ නිශ්චලව ඇති වස්තු චලනය වීමටත්, චලනය වන වස්තු වල චලිත ස්වභාවය වෙනස් කරගැනීමටත් අකමැත්තක් දක්වන බවයි.
- මෙම ගුණය අවස්ථිතිය නම් වේ.
ස්කන්ධය හා අවස්ථිතිය අතර සම්බන්ධතාව
- ස්කන්ධය යනු වස්තුවක අඩංගු පදාර්ථ ප්‍රමාණයේ මිනුමකි.
- පදාර්ථ ප්‍රමාණය වෙනස් නොවන විට ස්කන්ධය වෙනස් නොවේ.
- එබැවින් යම් වස්තුවක් විශ්වයේ ඕනෑම ස්ථානයක තැබූ විට ස්කන්ධය නියතය.
- ස්කන්ධය අවස්ථිතියේ මිනුමක් ලෙසද ගත හැක.
- ස්කන්ධය වැඩි වස්තුවල අවස්ථිතිය වැඩිද, ස්කන්ධය අඩු වස්තු වල අවස්ථිතිය අඩුද වේ.
අවස්ථිති නිර්දේශ රාමු
- නිශ්චල හෝ ඒකාකාර ප්‍රවේගයෙන් චලනය වන පද්ධති අවස්ථිති නිර්දේශ රාමු වේ. ඒවායේ සිට ලබාගන්නා නිරීක්ෂණ නිව්ටන් නියම වලට එකඟ වේ.
- තවද, ත්වරණය හෝ මන්දනය වන පද්ධති අවස්ථිති නොවන නිර්දේශ රාමු වේ. ඒවායේ සිට ලබාගන්නා නිරීක්ෂණ නිව්ටන් නියම වලට එකඟ නොවේ.
ඉහත කරුණු දෙක සලකමු.
- තිරස් ඍජු මාර්ගයක රථයක් 40 km h-1 ඒකාකාර ප්‍රවේගයකින් ගමන් කරයි. මෙහිදී ප්‍රවේගය ඒකාකාර නිසා රථය මත සම්ප්‍රයුක්ත බලය ශුන්‍ය වේ.
- පොළොව මත නිශ්චලව සිටින A නිරීක්ෂකයා දකින පරිදි රථය 40 km h-1 ඒකාකාර ප්‍රවේගයෙන් යයි.
- රථය යන දිශාවටම 10 km h-1 ඒකාකාර ප්‍රවේගයෙන් යන B නිරීක්ෂකයෙක් දකින පරිදි රථය 30 km h-1 ක ඒකාකාර ප්‍රවේගයකින් යයි. (සාපේක්ෂ ප්‍රවේගය සටහන අවධානයට)
- රථය මත සැබවින්ම සම්ප්‍රයුක්ත බලයක් නැති නිසා A හා B ගේ නිරීක්ෂණ නිව්ටන් නියම වලට එකඟය.
- නමුත් මෙහිදී රථය පිටුපසින් මන්දනයෙන් පැමිණෙන C නිරීක්ෂකයෙකු දකින පරිදි රථය ත්වරණය වේ.
- රථය පිටුපසින් ත්වරණයෙන් පැමිණෙන D නිරීක්ෂකයෙකු දකින පරිදි රථය මන්දනය වේ.
- රථය මත සැබවින්ම සම්ප්‍රයුක්ත බලයක් නැති නිසා C හා D ගේ නිරීක්ෂණ නිව්ටන් නියම වලට එකඟ නොවේ.
ආවේගය (I)
- බාහිර බලයක් ක්‍රියා කිරීම නිසා වස්තුවක් මත ආවේගයක් ඇතිවේ.
- ආවේගය දෛශිකයකි. එහි දිශාව බලයේ දිශාවමයි.
- නිව්ටන්ගේ දෙවන නියමයෙන්,
ආවේගය = ගම්‍යතා වෙනස ලෙස ලැබේ.
- F-t ප්‍රස්තාරයක කාල අක්ෂය හා ප්‍රස්තාරය අතර වර්ගඵලයෙන් ආවේගයේ විශාලත්වය ලබා ගත හැක.
Results
-
#1. නිශ්චලව පවතින 5kg වස්තුවක් මත 100Ns ආවේගයක් ලබා දුන් විට එහි ප්‍රවේගය කොපමනද?
#2. වස්තුවක් මත 1s තුළ 50Ns ආවේගයක් ඇති කිරීමට ලබා දිය යුතු බලය කොපමනද?
#3. 2kg ස්කන්ධයක් 10ms-1 ප්‍රවේගයෙන් තිරස්ව ගමන් කරන අතර එය මත 10Ns ආවේගයක් චලිත දිශාවට ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට යොදයි. ආවේගය යෙදීමට පසු නව ප්‍රවේගය ගනනය කරන්න.
