රසායන විද්‍යාවදවසට පාඩමක්06.03.03.ii - d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ගතිගුණ හා සංකීර්ණ(Fe - Zn)

06.03.03.ii – d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ගතිගුණ හා සංකීර්ණ(Fe – Zn)

පෙර පාඩම06.03.03.i – d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ගතිගුණ හා සංකීර්ණ(Sc-Mn)
මීලග පාඩම06.03.04 – කැටායන ගුණාත්මක විශ්ලේෂණය / කාණ්ඩ විශ්ලේෂණය
පාඩමේ සටහන Download කරගන්න.

Fe – Iron – 1s22s22p63s23p63d64s2

  • යකඩවල ඔක්සයිඩ, කෝක් හෝ එවැනි ඔක්සිහාරක රත්කිරීමෙන් ලෝහ‍ය ලබාගනී.
  • ඔක්සිකාරක ගුණ නොමැති අම්ල සමඟ යකඩ ප්‍රතික්‍රියා වී හයිඩ්‍රජන් මුදාහරිමින් Fe2+ ලවණ සෑදේ.
  • මෙසේ ඇති වන අයනවලින් කොටසක් වාතය හමුවේදී ඔක්සිකරණය වී Fe3+ සං‍යෝග බවට පත්වේ.

a. Fe2+

H2O සමඟ

    • ජලයේ දියවෙමින් පහත ආකාරයට කොළ පැහැති ද්‍රාවණයක් වෙයි.
        • Fe2+(s) + 6H2O(l) → [Fe(OH2)6]2+(aq)

ජලීය NH3 /NaOH සමඟ

      • Fe(OH)2 කැත කොළ පාට අවක්ෂේපය ලැබේ.
      • Fe2+(aq) + 2NaOH(aq) → Fe(OH)2(s)↓ +Na+(aq)
      • Fe2+(aq) + 2NH4OH(aq) → Fe(OH)2(s)↓ +NH4+(aq)
    • මෙම ලැබුණු කොළ පාටට හුරු අවක්ෂේපය වායුගෝලීය ඔක්සිකරණයට ලක්වෙමින් Fe(OH)3, රතු-දුඹුරුපාට අවක්ෂේපය බවට පත්වේ.
      • 4Fe(OH)2(s) + O2(g) + 2H2O(l) → 4Fe(OH)3(s)↓

Cl–අයන සමඟ

    • සාන්ද්‍ර Cl– අයන Fe2+වලට යෙදූ විට කහ පාට ද්‍රාවණයක් ගෙන දෙයි.
      • [Fe(OH2)6]2+(aq) + 4Cl–(aq) → [FeCl4]2-(aq) + 6H2O(l)

CN– සමඟ

    • ප්‍රතික්‍රියාවේ දී ලා කහ පාටට හුරු ද්‍රාවණයක් ලැබේ.
      • Fe2+(aq) + 6CN–(aq) → [Fe(CN)6]4-(aq)
    • Fe2+ අයන වායුගෝලීය ඔක්සිකරණයට ලක්වේ. කහ දුඹුරු පාට ද්‍රාවණයක් ලැබේ.
      • 4[Fe(H2O)6]2+(aq) +O2(g) + 2H2O(l) → 4[Fe(H2O)6]3+(aq) + 4OH¯(aq)
    • Fe2+ අයන හඳුනාගැනීම සඳහා K3[Fe(CN)6] යොදාගනී. ඒවා සමඟ KFe[Fe(CN)6], තද නිල් පැහැති  අවක්ෂේපයක් ලැබේ.‌‌

b. Fe3+

H2O සමඟ

    • ජලය සමඟ කහ දුඹුරු පාට ද්‍රාවණයක් ලැබේ.
      • Fe3+(s) + 6H2O(l) → [Fe(H2O)6]3+(aq)

NH3(aq) හෝ NaOH(aq) සමඟ

    • රතු දුඹුරු පාට අවක්ෂේපයක් ඇතිවේ.
      • [Fe(OH2)6]3+(aq) + 3NH4OH(aq)  → Fe(OH)3(s)↓ + 3NH4+ + 6H2O(l)
      • [Fe(OH2)6]3+(aq) + 3NaOH(aq)  → Fe(OH)3(s)↓ + 3Na+ + 6H2O(l)
    • (ඉහත අවක්ෂේපය [Fe(OH)3(H2O)3](s) ලෙසද ලිවිය හැකිය)

Cl– අයන සමඟ

    • සාන්ද්‍ර Cl¯අයන Fe3+වලට යෙදූවිට කහ පාට ද්‍රාවණයක් ගෙනදෙයි.
      • [Fe(OH2)6]3+(aq) + 4Cl¯(aq) → [FeCl4]¯(aq) + 6H2O(l)

CN– සමඟ

    • දුඹුරු පාටට හුරු ද්‍රාවණයක් සාදයි.
      • [Fe(OH2)6]3+(aq) + 6CN¯(aq) → [Fe(CN)6]3-(aq) + 6H2O(l)

SCN– සමඟ

    • ලේ රතු පාට සංකීර්ණ කිහිපයක් ගෙනදෙයි.
      • Fe3+(aq) +SCN¯(aq) → [Fe(SCN)]2+(aq)
      • Fe3+(aq) + 2SCN¯(aq) → [Fe(SCN)2]+(aq)
      • Fe3+(aq) +3SCN¯(aq) → [Fe(SCN)3](aq)
      • Fe3+(aq) +4SCN¯(aq) → [Fe(SCN)4]¯(aq)
  • Fe3+ද්‍රාවණයකට සැලිසිලික් අම්ලය යෙදූවිට දම් පාට ද්‍රාවණයක් ‌ලැබේ.
  • Fe3+අයන හඳුනාගනීමට K4[Fe(CN)6] සමඟ මිශ්‍රකල විට KFe[Fe(CN)6], ප්‍රශියන් නිල් අවක්ෂේපය සෑදීම යොදාගත හැකිය.

Co – Cobalt – 1s22s22p63s23p63d74s2

  • ජලීය ද්‍රාවණයකදී රෝස පාට Co2+ අයන සාදයි.
    • Co2+(s) + 6H2O(l) → [Co(H2O)6]2+(aq)
  • Co2+ අයනවලට NaOH/NH4OH යෙදූ විට රෝස පැහැති අවක්ෂේපයක් සෑදේ.
    • Co2+(aq) + NaOH(aq) → Co(OH)2(s)↓
  • මෙම අවක්ෂේපය වැඩිපුර NH4OH වල දිය වී කහ දුඹුරු පැහැති ඇමීන් සංකීර්ණය සාදයි.
    • Co(OH)2(s) + NH4OH(aq) → [Co(NH3)6]2+(aq) + 2OH–(aq) + 6H2O(l)
  • මෙම කහ දුඹුරු ඇමීන් සංකීර්ණය වායුගෝලීය වාතයට නිරාවරණය වූ විට හෝ භාෂ්මික මාධ්‍යයේදී  H2O2 හමුවේ ද තැඹිලි දුඹුරු පැහැති ඇමීන් සංකීර්ණයක් බ්වට ඔක්සිකණය වේ.
    • [Co(NH3)6]2+(aq) + O2(g)/H2O2(l) → [Co(NH3)6]3+(aq)
  • Co2+ වලට සාන්ද්‍ර HCl හෝ වැඩිපුර Cl¯එකතු කරන විට තද නිල් පැහැති ද්‍රාවණයක් ලැබේ.
    • [Co(H2O)6]2+(aq) + HCl(aq) → [CoCl4]2-(aq) + 4H+(aq) + 6H2O(l)
  • භාෂ්මික මාධ්‍යයේදී H2S බුබුලනය කළ විට කළු පාට අවක්ෂේපයක් ලැබේ.
    • Co2+(aq) + H2S(g) → CoS(s)↓ + 2H+

Ni – Nickel – 1s22s22p63s23p63d104s0

  • ඔක්සිකාරක ගුණ නොමැති අතර තනුක අම්ල සමඟ ප්‍රතික්‍රියාවෙන් Ni2+අයන සාදයි.
  • ජලීය ද්‍රාවණයක දී කොළ පැහැති වේ.
    • Ni2+(s) + 6H2O(l) → [Ni(H2O)6]2+(aq)
  • NaOH/NH4OH වලට එකතු කරන විට පළමුව කොළ පැහැති අවක්ෂේපයක් ලැබේ.
    • [Ni(H2O)6]2+(aq) + 2NH4OH(aq) → Ni(OH)2(s)↓ + 2NH4+(aq) + 6H2O(l)
  • එය වැඩිපුර NH4OH හෝ සාන්ද්‍ර NH3 වල දිය වී තද නිල් පැහැති ඇමීන් සංකීර්ණයක් සාදයි.
    • Ni(OH)2(s) + NH4OH(aq) → [Ni(NH3)6]2+(aq) + 2OH–(aq) + 6H2O(l)
  • Ni2+ වලට සාන්ද්‍ර HCl හෝ වැඩිපුර Cl– එකතු කරන විට කහ දුඹුරු පැහැති ද්‍රාවණයක් ලැබේ.
    • [Ni(H2O)6]2+(aq) + HCl(aq) → [NiCl4]2-(aq) + 4H+(aq) + 6H2O(l)

Ni2+අයනය NH3 හා HClසමඟප්‍රතික්‍රියාව

  • Ni2+භාස්මික මාධ්‍යයේදී H2S සමඟ බුබුලනය කළ විට කළු පැහැති අවක්ෂේපයක් සෑදේ.
    • [Ni(H2O)6]2+(aq) + H2S(g) → NiS(s)↓ + 2H+(aq) + 6H2O(l)
  • Ni2+ වැඩිපුර හෝ සාන්ද්‍ර CN¯ හමුවේ දී කහ පැහැති සංකීර්ණයක් සාදයි.
    • [Ni(H2O)6]2+(aq) + CN¯(aq) → [Ni(CN)4]2-(aq) + H2O(l)
  • සියුම්ව කුඩු කරන ලද නිකල් ලෝහය කාබන්මොනොක්සයිඩ් හමුවේදී මද වශයෙන් උණුසුම් කිරීමෙන් ඵලයක් ලෙස [Ni(CO)4]2+ සංකීර්ණය සාදයි.
  • Ni2+ වලට භාෂ්මික මාධ්‍යක දී DMG යෙදූ විට රතු පැහැ අවක්ෂේපයක් ලැබේ.

Cu – Copper – 1s22s22p63s23p63d104s1

බොහෝ තනුක අම්ල සමඟ ප්‍රතික්‍රියා නොකළ ද සාන්ද්‍ර H2SO4 හෝ සාන්ද්‍ර/තනුක HNO3 සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කරමින් Cu2+ බවට ඔක්සිකරණය වේ. Cu2+ ඔක්සිකරණ අවස්ථාව ජලීය ද්‍රාවණවලදී Cu+ ඔක්සිකරණ අවස්ථාවට වඩා ස්ථායි වේ.

  • Cu2+ ජලීය ද්‍රාවණයකදී ළා නිල් පැහැ වේ.
    • Cu2+(s) +6H2O(l) → [Cu(H2O)6]2+(aq)
  • NaOH/NH4OH වලට එකතු කරන විට පළමුව නිල් පැහැති අවක්ෂේපයක් ලැබේ.
    • [Cu(H2O)6]2+(aq) + NH4OH(aq) → Cu(OH)2(s) + 2NH4+(aq) + 6H2O(l)
  • එය වැඩිපුර NH4OH වල දිය වී තද නිල් පැහැති ඇමීන් සංකීර්ණයක් සාදයි.
    • Cu(OH)2(s) + NH4OH(aq) → [Cu(NH3)4]2+(aq) + 2NH4+(aq) + 6H2O(l)

Cu2+අයනය NH3 හා වැඩිපුර NH3 සමඟප්‍රතික්‍රියාව

  • Cu2+ ජලීය ද්‍රාවණයකට වැඩිපුර සාන්ද්‍ර HCl එකතු කරන විට පළමුව ද්‍රාවණය කොළ පැහැයට හැරී අවසානයේ කහ පැහැයට හැරේ.
    • [Cu(H2O)6]2+(aq) + Cl¯(aq) → [CuCl(OH2)5]¯(aq) + H2O(l)
    • [Cu(H2O)6]2+(aq) + 4Cl¯(aq) → [CuCl4]2-(aq) + 6H2O(l)
  • Cu2+ භාස්මික මාධ්‍යයේ දී සමඟ H2S බුබුලනය කළ විට කළු පැහැති අවක්ෂේපයක් සෑදේ.
    • Cu2+(aq) + H2S(g) → CuS(s)↓ + 2H+(aq)
  • Cu2+ වලට වැඩිපුර KI යෙදූ විට සුදු පැහැති අවක්ෂේපයක්‌ දේ.
    • 2Cu2+(aq) + 4KI(aq) → 2CuI(s)↓ + I2(aq) + 4K+(aq)
  • CuCl, CuBr, CuI, CuSCN, CuCN යන ඒවා සුදු අවක්ෂේප වන අතර HNO3 වල දියවී Cu2+නිල්පාට ද්‍රාවණය සාදයි.

Zn – Zinc – 1s22s22p63s23p63d104s2

  • 3d මූලද්‍රව්‍ය අතරින් අඩුම ද්‍රවාංකය znවලට පවතියි.
  • උභයගුණි නිසා අම්ල සමඟ මෙන්ම භෂ්ම සමඟ ද ප්‍රතික්‍රියා කර හයිඩ්‍රජන් වායුව පිටකරයි.
    • Zn(aq) + 2HCl(aq) → ZnCl2(aq) + H2(g)
    • Zn(aq) + 2NaOH(aq) + H2O(l) →  Zn(OH)2(s)↓+ Na2O(s) + H2(g)
  • වැඩිපුර NaOH හමුවේ දියවේ.
    • Zn(OH)2(s) + 2NaOH(aq) → Na[Zn(OH)4](aq) / Na2ZnO2(aq) + 2H2O(l)
  • ජලීය ද්‍රාවණය අවර්ණ වේ.
    • Zn2+(s) + 6H2O(l) → [Zn(H2O)6]2+(aq)
  • Zn2+ජලීය ද්‍රාවණයට NH3(aq) යෙදූවිට Zn(OH)2 සුදු අවක්ශේපය ලැබෙන අතර වැඩිපුර NH3 හමුවේදී දියවී අවර්ණ ඇමීන් සංකීර්ණය සාදයි.
    • Zn(OH)2(s) + 4NH4OH(aq) → [Zn(NH3)4]2+(aq) +2OH– + 2H2O(l)
  • Zn(OH)2 සුදු අවක්ෂේපයට සාන්ද්‍ර HCl යෙදූ විට එය දිය වී අවර්ණ සංකීර්ණය සෑදේ.
    • Zn(OH)2(s) + 4HCl(aq) → [ZnCl4]2¯(aq) + 2H2O(l) + 2H+(aq)

ZnO සුදු පැහැති සං‍යෝගයක් වන අතර එය රත්කිරීමේදී කහ පැහැ වී නැවතත් සිසිල්කිරීමේදී සුදු පැහැ වේ.

d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ප්‍රයෝජන

  •  Ti -මිශ්‍ර ලෝහ සෑදීමට, තීන්තවල සුදු වර්ණය ඇතිකිරීමට TiO2
  • V -මිශ්‍ර ලෝහ සෑදීමට, V2O5 උත්ප්‍රේරක ලෙස
  • Cr -මිශ්‍ර ලෝහ සඳහා විද්‍යුත්ලෝහාලේපනයට,හම් පදම් කිරීම.
  • Mn -වානේ, යකඩ මළ කෑම වැළක්වීමට, මිශ්‍ර ලෝහ සෑදීමට,ප්‍රබල ඔක්සිකාරක සාදාගැනීමට
  • Fe-වානේ කම්බි,මිශ්‍රලෝහ,ගොඩනැගිලි කර්මාන්තය
  • Co- මිශ්‍ර ලෝහ සෑදීමට,කාන්දම් සෑදීමට,වර්ණවත් වීදුරු නිෂ්පාදනයට,වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී විකිරණ 60Co සමස්ථානික විකිරණ ප්‍රභවයක් ලෙස භාවිතා වේ.
  • Ni -මල නොබැඳෙන වානේ සෑදීමේදී, මිශ්‍ර ලෝහ, බැටරි නිෂ්පාදනයේදී
  • Cu -ලෝහ සන්නායක සෑදීමට, මිශ්‍ර ලෝහ සෑදීමට
  • Zn -යකඩ ගැල්වනයිස් කිරීමේදී , බැටරි කර්මාන්තයේදී

 ආන්තරික මූලද්‍රව්‍ය ප්‍රකාශ වෝල්ටීය කෝෂවල ඇති කැල්සියම්ටෙලුරයිඩ් හා කොපර්ඉන්ඩියම්ඩයිසෙලිනයිඩ් වැනි සං‍යෝග නිෂ්පාදනයට භාවිතා කරයි.

පාඩමේ සටහන Download කරගන්න.
තවත් ප්‍රශ්න පෙන්වන්න.
පෙර පාඩම06.03.03.i – d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ගතිගුණ හා සංකීර්ණ(Sc-Mn)
මීලග පාඩම06.03.04 – කැටායන ගුණාත්මක විශ්ලේෂණය / කාණ්ඩ විශ්ලේෂණය

සමගාමී වෙනත් පාඩම්

දවසට පාඩමක්

06.03.05 – සරල සංකීර්ණ අයන සහ සං‍යෝග නාමකරණය

d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍ය සාඳන සරල සංකීර්ණ අයන පිළිබඳව සහ ඒව IUPAC ක්‍රමයට නාමකරණය කරන ආකාරය මෙහි ඇත.
දවසට පාඩමක්

06.03.04 – කැටායන ගුණාත්මක විශ්ලේෂණය / කාණ්ඩ විශ්ලේෂණය

d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍ය හඳුනාගැනීම භාඅවිත කරන කාණ්ඩ විශ්ලේෂනය නොහොත් කැටායන ගුණාත්මක විශ්ලේෂනය සිදු කරන ආකාරය සහ එහි නිරීක්ෂණ ගැන මෙහි ඇතුළත් වෙයි.
දවසට පාඩමක්

06.03.03.i – d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ගතිගුණ හා සංකීර්ණ(Sc-Mn)

d ගොනුවෙ පළමු මූලද්‍රවය 5(Sc,Ti,V,Mn,Cr) පිළිබඳ වැඩිදුර අධ්‍යයනයක් කිරීම මෙම කොටසින් සිදු කෙරේ.
දවසට පාඩමක්

06.03.02 – d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍යවල ලක්ෂණ(භෞතික හා රසායනික)

d ගොනුවේ මූලද්‍රව්‍ය වල භෞතික හා රසායනික ලක්ෂණ පිළිබඳව මෙහි කතා කරයි.ඔක්සිකරණ අංක ,ද්‍රවාක්ක,තාපාංක වලට අමතරව d ගොනුවේ ඔක්සයිඩ වල ආම්ලික භාෂ්මික ස්වභාවය ගැන පැහැදිලි කිරීම මීට ඇතුළත් වෙයි.

ඔබේ අදහස් හා ප්‍රශ්න ඇතුළත් කරන්න.

Sasnaka Sansada Learn-Steer

මෙම සමාජ සත්කාරය ඔබ වෙත ගෙන එන්නේ...

Avatar
සස්නක සංසද
බුද්ධිමය වශයෙන් සංවර්ධිත හා සමාජීය වශයෙන් සමතුලිත පුද්ගලයකු නිර්මාණය කිරීමෙන් ඉහළ මට්ටමේ මානව සදාචාරයක් සහිත සාධාරණ සමාජයක් ගොඩනැගීම උදෙසා

අලුතින් පාඩම් ඇතුලත් කල සැනින් දැනගන්න.

මෙම වෙබ් අඩවියට අලුතින් පාඩම් ඇතුලත් කල සැනින් දැනගන්න ඔබේ ඊ තැපැල් ලිපිනය ඇතුලත් කරන්න.

© 2021 සස්නක සංසද

Back
WhatsApp Chat - LearnSteer EduTalk 🔥
Telegram Channel - LearnSteer EduTalk 🔥
Send us a private message.
LearnSteer වෙබ් පිටුව භාවිතා කරන ඔබට ඇති ප්‍රශ්න, අදහස්, යෝජනා, චෝදනා ඉදිරිපත් කරන්න.
hacklink al duşakabin fiyatları fethiye escort bayan escort - vip elit escort dizi film izle erotik film izle duşakabin hack forum casibom marsbahis marsbahisgirtr marsbahis matadorbet casibom