2.3.1 – සෛල චක්‍රය හා සෛල විභාජන ක්‍රියාවලිය.

• • එක් සෛලයක සෛල විභාජනයක අවසානයේ සිට ඊළඟ සෛල විභාජනයේ අවසානය තෙක් සෛලයක සිදුවන සිදුවීම් අනුපිළිවෙළ සෛල චක්‍රය නම් වේ.

• • සෛල විභාජනයේදී සිදුවන්නේ ශරීරයේ පවතිනු ලබන සෛල බෙදීමෙන් මාතෘ සෛලයට සමාන ප්‍රවේණිකව සර්වසම දුහිතෘ සෛල බිහි කිරීමයි.
  • මේ ආකාරයට විභාජනය අවසානයේ ඇති කරනු ලබන සෛල ගණන විභාජන ආකාරය මත තීරණය වේ.

• • අනූනන විභාජනය
  • ඌනන විභාජනය

• • අන්තර්කලාව
  • අනූනන කලාව/ M කලාව

• • මෙම කලාව සෛල චක්‍රයේ දීර්ඝතම කාල සීමාව වේ.
  • සෛල චක්‍රයෙන් 90% ක් පමණ ආවරණය කරනු ලබයි.
  • අන්තර් කලාව කලා තුනකට වෙන් කළ හැක.
  • එනම්,

1. 1. 1. G₁ කලාව (ප්‍රථම පරතර කලාව)
      2. S කලාව (සංස්ලේෂණ කලාව)
      3. G₂ කලාව (දෙවන පරතර කලාව)

• • මෙම කලාව තුළ ප්‍රෝටීන සංශ්ලේෂණය හා සෛල වර්ධනයට මඟ පාදන සෛලීය ඉන්ද්‍රයිකා නිපදවෙයි.
  • එමෙන්ම S කලාව සඳහා අවශ්‍ය වනු ලබන අත්‍යවශ්‍ය වන ප්‍රෝටීන නිපදවනු ලබයි.

• • DNA ප්‍රතිවලිත වීම හා හිස්ටෝන් ප්‍රෝටීන සංශ්ලේෂණය සිදු වේ.
  • හිස්ටෝන් ප්‍රෝටීන (පබළු හැඩැති) මත DNA වෙළී ක්‍රොමැටීන් සෑදේ.

• • සෛලීය ඉන්ද්‍රයිකා මෙන්ම ප්‍රෝටීන සංශ්ලේෂණය මඟින් සෛල වර්ධනය අඛණ්ඩව පවත්වා ගනී. අනූනන කලාව සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන ප්‍රෝටීන සංශ්ලේෂණය කරගනී.
  • කේන්ද්‍ර දේහය ද්වීකරණය වේ.

• • සෛල සූදානම්ද නැත්ද යන වග තීරණය කරගැනීමට එම සෛල පිරික්සුම් ස්ථාන හරහා ගමන් කරයි.
  • මෙම පිරික්සුම් ස්ථාන මඟින් සෛල චක්‍රය පාලනය කරනු ලබයි.

• • G₁, G₂ හා M කලාවල ඇත.

• • සෛල චක්‍රයේදී සමහර සෛල වලට G₁ පිරික්සුම් ස්ථානයේදීම ඉදිරියට යෑමේ සංඥාව ලැබෙයි.
  • එම සෛල G₁, S, G₂ සහ M කලාවන් සම්පූර්ණ කර සෛල විභාජනයට ලක්වෙයි.
  • නමුත් G₁ පිරික්සුම් ස්ථානයේදී ඉදිරියට යෑමේ සංඥාව නොලැබුනු විට එම සෛල, සෛල චක්‍රයෙන් ඉවත්වී G₀ කලාව ලෙස හැඳින්වෙන සෛල විභාජනය සිදු නොවන අදියරට ඇතුළු වේ.

• • ස්නායු සෛල
  • පේශී සෛල

• • මෙම කලාව සෛල චක්‍රයෙන් 10% ක් ආවරණය කරනු ලබයි.
  • මෙම කලාවට අනූනනය හා සෛල ප්ලාස්ම විභාජනය යන පියවර දෙක ඇතුලත් වේ.

• • එක් මාතෘ න්‍යෂ්ටියකින්, ප්‍රවේණිකව සර්වසම දුහිතෘ න්‍යෂ්ටි දෙකක් නිපදවන න්‍යෂ්ටික විභාජනයකි.

• • ප්‍රාක් කලාව
  • පෙරයෝග කලාව
  • යෝග කලාව
  • වියෝග කලාව
  • අන්ත කලාව

• • මෙම කලාව තුළ දී, ක්‍රොමැටීන් තන්තු කෙටි වීම හා ඝනකම් වීම මඟින් ඝන වී වර්ණදේහ බවට පරිවර්තනය වේ.
  • මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වර්ණදේහ අන්වීක්ෂයෙන් පෙනේ.
  • න්‍යෂ්ටිකාව නැතිවී යන අතර සෙන්ට්‍රොමියරය මඟින් සම්බන්ධ වී ඇති සහෝදර වර්ණදේහාංශ දෙකක් සහිතව වර්ණදේහ පෙනේ.
  • අනූනන තර්කුව සෑදීම ආරම්භ වේ.
  • කේන්ද්‍රදේහ දෙක අතර, ක්ෂුද්‍රනාලිකා දික් වීම හේතු කොට ගෙන කේන්ද්‍රදේහ සෛලයේ ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙසට චලනය වේ.

• • කොහෙසීන් නම් විශේෂ ප්‍රෝටීනය මඟින්.

• • කේන්ද්‍රදේහය
  • තර්කු ක්ෂුද්‍රනාලිකා
  • තුරුව

• • න්‍යෂ්ටික ආවරණය බිඳී යයි.
  • වර්ණදේහ තවදුරටත් ඝන බවට පත්වේ.
  • එක් එක් වර්ණදේහයේ වර්ණදේහාංශවල සෙන්ට්‍රොමියරය අසලදී විශේෂ ප්‍රෝටීනයක් වන කයිනෙටොකෝර් මඟින් සම්බන්ධ වේ.
  • වර්ණදේහ වල කයිනෙටොකෝර් වලට සම්බන්ධ වී ඇති සමහර ක්ෂුද්‍රනාලිකා වර්ණදේහ ඉදිරියට හා පසුපසට චලනය කරවයි.
  • කයිනෙටොකෝර් වලට සම්බන්ධ නොවූ ක්ෂුද්‍රනාලිකා ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව වල සිට එන ක්ෂුද්‍රනාලිකා සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කරයි.

• • කේන්ද්‍ර දේහ ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙක වෙත ළඟා වේ.
  • එක් එක් ධ්‍රැවයේ සිට සම දුරකින් පිහිටි යෝග කලා තලය නම් ස්ථානයට වර්ණදේහ පැමිණ ඇත.
  • සෑම වර්ණදේහයකම සෙන්ට්‍රොමියරය යෝග කලා තලය මත පිහිටයි.
  • මෙම කලාව අවසාන වන විටදී සෑම වර්ණදේහයකම කයිනෙටොකෝර් සමඟින් ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙකෙන්ම පැමිණෙන ක්ෂුද්‍රනාලිකා සම්බන්ධ වනු ලැබේ.

• • සහෝදර වර්ණදේහාංශ සෙන්ට්‍රොමියරයෙන් වෙන් වේ.
  • කයිනෙටොකෝරවලට සම්බන්ධ වූ ක්ෂුද්‍රනාලිකා කෙටි වී වර්ණදේහාංශ ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙසට ඇදේ.
  • කයිනෙටොකෝර් වලට සම්බන්ධ නොවූ ක්ෂුද්‍රනාලිකා දිගු වීම නිසා සෛලය දිගින් වැඩිවේ.
  • මෙම කලාව අවසාන වීමත් සමඟ සමාන හා සම්පූර්ණ වර්ණදේහ කට්ටල සෛලයේ එක් එක් ධ්‍රැවයේ පිහිටයි.

• • ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැවවල ඇති එක් එක් වර්ණදේහ කට්ටලය වටා න්‍යෂ්ටි ආවරණය නැවත සෑදේ.
  • න්‍යෂ්ටිකාව නැවත දර්ශනය වේ.
  • තර්කු ක්ෂුද්‍ර නාළිකා විබහු අවයවීකරණය වේ.
  • ක්‍රොමැටීන් සෑදීමට වර්ණදේහ ලෙහී ඝන වීම අඩු වේ.
  • එකිනෙකට ප්‍රවේණිකව සර්වසම දුහිතෘ න්‍යෂ්ටි සෑදේ.

• • අන්තකලාව අවසාන වන විට සෛල ප්ලාස්ම විභාජනය ආරම්භ වේ.
  • සත්ත්ව සෛල වල හා ශාක සෛල වල සෛල ප්ලාස්ම විභාජනය ආකාර දෙකකට සිදුවනු ලැබේ.

1. 1. සත්ත්ව සෛලවල,

• • • භේදන ඇලියක් ඇති වේ.
    • එමගින් ප්‍රවේණිකව සර්වසම දුහිතෘ සෛල 2ක් නිපදවයි.

     ii. ශාක සෛලවල,

• • • ගොල්ගී උපකරණ වලින් නිපදවන ආශයිකාවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සෛල තලයක් සෑදේ.
    • මේ මඟින් සෛල ප්ලාස්මය දෙකට බෙදී, මාතෘ සෛලයට ප්‍රවේණිකව සර්වසම දුහිතෘ සෛල දෙකක් සෑදේ.

• • ප්‍රවේණික ස්ථායිතාව පවත්වා ගැනීමට.
  • වර්ධනය හා විකසනයට.
  • සෛල අලුත් වැඩියාව, ප්‍රතිස්ථාපනය හා පුනර්වර්ධනයට.
  • අලිංගික ප්‍රජනනයට

• • ලිංගික ප්‍රජනනය සිදු කරන ජීවීන් සිදු කරනු ලබන වෙනස් ආකාරයේ සෛල විභාජනයකි.
  • එනම්, ඌනනය යනු ද්වීගුණ මාතෘ න්‍යෂ්ටියකින් ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවන ඒකගුණ දුහිතෘ න්‍යෂ්ටි හතරක් සාදන න්‍යෂ්ටි විභාජන ක්‍රමයකි.

• • අනුයාතව සිදු වන න්‍යෂ්ටි විභාජන දෙකක් ඇත.
  • එම පියවරවල් ඌනනය I හා ඌනනය II නම්වේ.

• • ඌනනය I දී වර්ණදේහ සංඛ්‍යාව අඩුවනු ලැබේ.
  • ඌනනය II දී සිදුවන ක්‍රියාව අනූනනයට සමාන වේ.
  • මෙම එක් එක් පියවර උප කලා හතරකින් සමන්විත වේ. එනම්,

1. 1. 1. ප්‍රාක් කලාව
      2. යෝග කලාව
      3. වියෝග කලාව
      4. අන්ත කලාව යනාදී ආකාරයටයි.

• • ඌනනයට පෙර අන්තර් කලාවේ ඇති එක් සෛලයක් අන්තර් කලාවේ S කලාවේ දී DNA ප්‍රතිවලිතය සිදු වේ.

• • සෛලය අන්තර් කලාවේ සිට ප්‍රාක් කලාව I ට ඇතුලත් වේ.
  • එහිදී වර්ණ්දේහ ඝන බවට පත් වීම ඇරඹේ.
  • න්‍යෂ්ටිකාව අතුරුදන් වීම ආරම්භ වේ.
  • ඉන්පසුව විශිෂ්ට ප්‍රෝටීනයක් මඟින් සමජාත වර්ණදේහ දෙක තදින් එකට බැඳ තබාගන්නා “උපාගමපට සංකීර්ණය” නමින් හඳුන්වන, සිප් එකක් (zipper) වැනි ව්‍යුහයක් සෑදේ.
  • සමජාත වර්ණදේහ යුගලනය හා භෞතිකව සම්බන්ධ වීම උපාගමය ලෙස හැඳින්වේ.
  • උපාගමයේ දී සමජාත වර්ණදේහ යුගලේ සහෝදර නොවන වර්ණදේහාංශවල DNA අණුවේ කොටස් කැඩී, හුවමාරු වී අනුරූපී ලක්ෂ්‍ය අසල දී නැවත සම්බන්ධ වීම සිදු වේ.
  • මෙම ක්‍රියාවලිය අවතරණය නම් වේ.
  • උපාගම පට සංකීර්ණය වෙන් වූ පසු අවතරණය සිදු වූ ලක්ෂ්‍ය (ස්ථාන) මංසල ලෙස පෙනෙන අතර, සමජාත වර්ණදේහ සුළු වශයෙන් එකිනෙකින් ඈත් වේ.
  • න්‍යෂ්ටි ආවරණය බිඳ වැටේ.
  • සත්ත්ව සෛලවල තර්කුව සාදමින්, කේන්ද්‍රදේහ ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව කරා ගමන් කරයි.
  • එක් ධ්‍රැවයක හෝ අනෙක් ධ්‍රැවයේ සිට එන ක්ෂුද්‍රනාලිකා වලට එක් එක් සමජාත වර්ණදේහවල කයිනෙටොකෝර් වලට සම්බන්ධ වේ.
  • සමජාත වර්ණදේහ යුගල, පසුව යෝග කලා තලය දෙසට ගමන් කරයි.

ඌනනය I ප්‍රාක් කලාව I හිදී අවතරණය සිදුවන ආකාරය

• • සමජාත වර්ණදේහ යුගල යෝග කලා තලය මත එක් එක් යුගලේ එක් වර්ණදේහයක්, එක් එක් ධ්‍රැවයට මුහුණලා සකස් වේ.
  • එක් සමජාත වර්ණදේහයක,
    • වර්ණදේහාංශ දෙක ම එක් ධ්‍රැවයක සිට එන කයිනෙටොකෝර් ක්ෂුද්‍රනාළිකා වලට සම්බන්ධ වී ඇති අතර,
    • අනෙක් සමජාත වර්ණදේහයේ වර්ණදේහාංශ දෙක, ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැවයේ සිට එන කයිනෙටොකෝර් ක්ෂුද්‍ර නාළිකාවලට සම්බන්ධවේ.
  • සමජාත වර්ණදේහ අහඹු ලෙස යෝග කලා තලය මත සකස් වේ. මෙම ක්‍රියාවලිය ස්වාධීන සං‍රචනය ලෙස හැඳින්වේ.

• • තර්කුවේ කයිනෙටොකෝර් නාලිකා කෙටි වීම අරඹයි.
  • සමජාත වර්ණදේහ යුගල වෙන් වන අතර එක් එක් සමජාත යුගලේ එක වර්ණදේහයක් ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙසට චලනය වේ.
  • එක් එක් වර්ණදේහයේ සහෝදර වර්ණදේහාංශ සෙන්ට්‍රොමියරයට සම්බන්ධ වී පවතින අතර, ඒවා තනි ඒකකයක් ලෙස අදාළ ධ්‍රැවයට සෙන්ට්‍රොමියරය පෙරටු කර ගෙන චලනය වේ.

• • සම්පූර්ණ ඒකගුණ වර්ණදේහ කට්ටලයක් එක් එක් ධ්‍රැවයේ ඒකරාශී වී පවතී.
  • න්‍යෂ්ටි ආවරණය එම එක් එක් ඒකගුණ වර්ණදේහ කට්ටලය වටා යළි සෑදේ.
  • න්‍යෂ්ටිකාව යළි පෙනේ.
  • තර්කුව කැඩී බිඳී යයි.
  • වර්ණදේහ ඝනවීම් ලිහිල් වී ක්‍රොමැටීන් බවට පත්වේ.
  • ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවන ඒකගුණ න්‍යෂ්ටි දෙකක් එක් සෛලයක් තුළ සෑදේ.

• • අන්තකලාව I ට සමගාමීව සිදුවේ.
  • සත්ත්ව සෛලවල නම් භේදන ඇලියක් සකස් වීම මඟින් මාතෘ සෛලය ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවන දුහිතෘ සෛල දෙකකට බෙදේ.
  • ශාක සෛල වල නම් ගොල්ගි උපකරණ වලින් නිපදවනු ලබන සංඝටක නිසා සෛලය තුළ සෛල තලයක් ඇතිවීම මඟින් ප්‍රවේණිකව අසමාන දුහිතෘ සෛල දෙකක් ඇතිවේ.

• • සිදු නොවේ.

• • මෙහිදී කේන්ද්‍රදේහය මඟින් තර්කු උපකරණ නිපදවීම අරඹයි (තර්කු තන්තු,තුරුව හා කේන්ද්‍ර දේහය).
  • ක්‍රොමැටීන් තන්තු ඝන වී සහෝදර වර්ණදේහාංශ දෙකක් සහිත වර්ණදේහ නිපදවයි.
  • න්‍යෂ්ටි ආවරණය කැබලිවලට බිඳ වැටේ.
  • න්‍යෂ්ටිකාව අතුරුදන් වේ.
  • පසු ප්‍රාක් කලාව II වන විට වර්ණදේහවල සෙන්ට්‍රොමියර යෝග කලා II තලය වෙතට චලනය වී ඇත.

• • සියලු වර්ණදේහ ඒවායේ සෙන්ට්‍රොමියර වලින් ක්ෂුද්‍ර නාළිකාවලට සම්බන්ධ වී යෝග කලා තලය මත පෙළ ගැසේ.
  • සහෝදර වර්ණදේහාංශ වල කයිනෙටොකෝර් වලට ධ්‍රැව දෙකෙන්ම විහිදෙන ක්ෂුද්‍ර නාලිකා සම්බන්ධවේ.
  • ඌනනය I හිදී අවතරණය සිදු වූ නිසා එක් වර්ණදේහයක ඇති වර්ණදේහාංශ යුගලය ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවේ.

• • ඌනනය II සාමාන්‍යයෙන් ඌනනය I විභාජන තලයට ලම්භකව සිදුවේ.
  • ඒනිසා ඌනනය II හි ඇති යෝග කලා තලය ඌනනය I හි ඇති යෝග කලා තලයට ලම්භක වේ.

• • සහෝදර වර්ණදේහාංශ එකිනෙක බැඳී ඇති ප්‍රෝටීන බිඳ වැටීම නිසා වර්ණදේහාංශ සෙන්ට්‍රොමියරයෙන් වෙන්ව යයි.
  • ක්ෂුද්‍රනාලිකා කෙටි වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එක් එක් වර්ණදේහයේ සහෝදර වර්ණදේහාංශ ප්‍රතිවිරුද්ධ ධ්‍රැව දෙසට චලනය වේ.

• • න්‍යෂ්ටි ආවරණය හා න්‍යෂ්ටිකාව නැවත සෑදේ.
  • වර්ණදේහ ඉහිල් වෙමින් ක්‍රොමැටීන් බවට පත්වේ.
  • තර්කුව බිඳ වැටේ.
  • ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවන ඒකගුණ දුහිතෘ න්‍යෂ්ටි 4ක් එක් මාතෘ සෛලයකින් සකස්වේ. (ඌනනය I දී සෑදුන සෛල දෙකෙන් ඌනනය II දී එකකින් නව සෛල 2ක බැගින් ඇතිවේ)

• • අනූනනයේ දී මෙන්ම මෙහිදී ද සෛල ප්ලාස්ම විභාජනය සිදු වනු ලැබේ.
  • එමගින් ප්‍රවේණිකව සර්වසම නොවූ ඒකගුණ දුහිතෘ සෛල 4ක් නිර්මාණය වේ.
  • සත්ත්ව සෛල වල භේදන ඇලියක් ද, ශාක සෛල වල නම් සෛල තලයක්ද හටගැනීමෙන් සෛල ප්ලාස්ම විභාජනය සිදු වේ.

• • ශාක සෛල තර්කුව සාදා ගන්නේ සෛල විභාජනයේදී ඒකරාශී වන ක්ෂුද්‍රනාලිකා සංකීර්ණයෙන් ය.

• • ලිංගික ප්‍රජනනය කරන විශේෂ වල පරම්පරා ඔස්සේ, නියත වර්ණදේහ සංඛ්‍යාවක් පවත්වා ගැනීම සඳහා වැදගත් වේ.
  • පරිණාමයට මඟ පාදන නව ප්‍රවේණික ප්‍රභේදන නිපඳවීම සඳහා වැදගත් වේ.
  • අවතරණය, ප්‍රතිසං‍යෝජනය හා ස්වාධීන සං‍රචනය නිසා ප්‍රවේණික ප්‍රභේදන ඇති වේ.

• • බාහිර හා අභ්‍යන්තර සාධක වේ.
  • මේවා භෞතික හෝ රසායනික සාධක විය හැක.

• • ප්‍රතිචාර නොදක්වයි.

• • පිළිකා සෛල, සෛල චක්‍රය යාමනය කරන සාමාන්‍ය සංඥා වලට ප්‍රතිචාර නොදක්වයි/ නොසලකා හරී.
  • මේවා අධිකව බෙදී අනෙක් පටක ද ආක්‍රමණය කරයි.
  • මැඬ පවත්වා ගැනීම සිදු නොකළ හොත් ජීවියා මරණයට වුවද පත්විය හැක.
  • එමෙන්ම පිළිකා සෛල වලට වර්ධක සාධක අවශ්‍ය නොවේ.
  • ඔවුන්ට අවශ්‍ය වර්ධක සාධක ඔවුන් විසින්ම සාදා ගැනීම හෝ වර්ධක සාධක රහිතව සෛල චක්‍රය ඉදිරියට පවත්වාගෙන යෑමට සංඥා ලබා දෙයි.
  • මෙම සෛල වලට පවතින තවත් ලක්ෂණයක් නම්, අසාමාන්‍ය සෛල චක්‍ර පාලන පද්ධතිය යි.

• • අසාමාන්‍ය සෛල සමූහයක් නිසා ඇතිවන ඉදිමුමයි.

• • ගැටලුව ආරම්භ වන්නේ පටකයක ඇති තනි සෛලයක් පරිණාමනය වූ විටයි.
  • මේ ක්‍රියාවලිය සාමාන්‍ය සෛලයක් අසාමාන්‍ය සෛලයක් බවට පත් කරනු ලබයි.
  • දේහයේ ප්‍රතිශක්තීකරණ පද්ධතියට එය හඳුනාගැනීමට සහ විනාශ කිරීමට නොහැකි නම්, සෛල ගුණනය වීම මගින් අර්බුදයක් ඇතිවේ.

• • නිරුපද්‍රව අර්බුද
  • සෝපද්‍රව අර්බුද

a. නිරුපද්‍රව අර්බුද

• • • අසාමාන්‍ය සෛල සමූහයක් එම සෛල ඇතිවූ ආරම්භක ස්ථානයේම රැඳීම නිසා ඇතිවන ඉදිමුම නිරුපද්‍රව අර්බුද නම් වේ.
    • බොහෝ නිරුපද්‍රව අර්බුද, අනතුරුදායක ගැටලුවලට හේතු නොවන අතර, ශල්‍යකර්මයක් මඟින් සම්පූර්ණයෙන් ම ඉවත් කළ හැකිය.

    b. සෝපද්‍රව අර්බුද

• • • සෝපද්‍රව අර්බුද ආක්‍රමණශීලී වී අවයව එකකට හෝ කිහිපයකට පහර දේ.
    • මේ නිසා සෝපද්‍රව අර්බුදයක් සහිත පුද්ගලයෙකුට පිළිකාවක් ඇතැයි කියනු ලැබේ.

• • මුල් අර්බුදයෙන් අර්බුද සෛල ස්වල්පයක් වෙන්වීම වීම සිදුවී, රුධිරවාහිනී හෝ වසා තුළට ඇතුළු වී දේහයේ අනෙක් කොටස් වලට ඇතුළු විය හැකිය. ඒවා ගුණනය වී නව අර්බුදයක් සාදයි.
  • මේ ආකාරයට දේහය පුරාවටම මෙම අර්බුද පැතිරී යා හැක.

• • මුල් ස්ථානයේ සිට දුර පිහිටීමකට පිළිකා සෛල පැතිරීමේ ක්‍රියාව.

• • ශාක සෛල වල පාලනය කළ නොහැකි අනූනන විභාජනය නිසා ඇතිවේ.
  • ශාක සෛල විභාජනය පාලනය කරනු ලබන්නේ ඔක්සීන් සහ සයිටොකයිනීන් වැනි ශාක වර්ධක යාමක අතර, නියමිත තුලනය පවත්වා ගැනීමෙනි. මේ සමතුලිතතාව නැති වූ විට ශාක සෛල විභේදනය නොවූ සෛල ස්කන්ධයක් නිපදවයි.
  • ඇතැම් සුවිශේෂී ජීවීන් ආක්‍රමණය කිරීමෙන් පසුවද ශාකවල විවිධ කොටස් මත ගඩු හටගනී.

• • වෛරස්, දිලීර, බැක්ටීරියා, කෘමීන්, මයිටාවන් වැනි ජීවීන්.

• • ගඩු කාරක, යම් ආකාරයකට ශාකයක වර්ධනය වන පටක ආක්‍රමණය හෝ විනිවිද යාම මීට හේතු වේ.