5.8.4. සංසේචනයේ සිට උපත තෙක් ක්‍රියාවලිය විමසා බලයි
5-පාඩම
මානව විකසනය
1.ඩිම්බයක් හා ශුක්‍රාණුවක් සංසේචනය වන්නේ කුමන ස්ථානයකද?
- ඩිම්බ නාලය තුල ඉහළ කෙළවරදී
2.ගර්භාෂය තුල මානව විකසනය සදහා සංසේචනයේ සිට උපත දක්වා ගත වන කාලය කොපමණද?
- සති 38ක්‌ දළ වශයෙන් මාස 9ක්‌
3.මානව කලල විකාසනයේ අවධි දෙක නම් කරන්න.
- කලල අවධිය – පළමු සති 8
- භ්‍රෑණ අවධිය – සති 8 ට පසු අවධිය
4.සංසේචනය හා මානව යුක්තානුව ඇති වීම පහදන්න.
5.සංසේචනය ඩිම්බ මොචනයෙන් කොපමණ කාලයක් තුල සිදු වේද?
යුක්තාණුවේ භේදනය, බ්ලාස්ටකෝෂය සෑදීම හා අධිරෝපණය.
6.භේදනය වන යුක්තානුව ගර්භාෂය වෙත රැගෙන එන්නේ කුමක් මගින්ද?
- ඩිම්බ නාලයේ පක්ෂ්ම ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් හා ක්‍රමාකුංචන චලන මගින්.
7.සංසේචනයෙන් දින 3-4ක්‌ පමණ පසු ඇති වන ඝන සෛල බෝලය හදුන්වන නම කුමක්ද?
8.බ්ලාස්ටකෝෂ්ඨය යනු කුමක්ද?
- සංසේචනයෙන් දින 5 කට පමණ පසුව , සෛල බෝලය මධ්‍යයේ , තරලයක් පිරි විශාල කුහරයක් ඇති වේ.එම විකසන අවධිය බ්ලාස්ටකොෂ්ඨය නම් වේ.
9.ඉන් පසුව බ්ලස්ටකොෂ්ටයේ හට ගන්නා ව්‍යුහ කොටස් දෙක මොනවාද?
- ඇතුළු සෛල පිඬ – පසුව කලලය හා කලලය වටා පවතින පටල කලලාවාරය සාදයි.
- පෝෂ බ්ලාස්ටය-කලල බන්ධයේ භ්‍රෑණයෙන් දායක වන කොටස සාදයි.
10.අධිරෝපණය යනු කුමක්ද?
- සංසේචනයෙන් දින 7කට පමණ පසුව , බ්ලස්ටකොෂ්ඨය මවගේ ගර්භාෂයික එන්ඩොමෙට්‍රියමට සවි වීම.
11.අධිරෝපණය සිදු වන්නේ කෙසේද?
- සංසේචනයෙන් දින 7කට පමණ පසුව
- බ්ලස්ටකොෂ්ඨය මවගේ ගර්භාෂයික එන්ඩොමෙට්‍රියමට සවි වේ.
- බ්ලස්ටකොෂ්ඨයේ ඇතුළු සෛල පිඬ එන්ඩොමෙට්‍රියම දෙසට යොමු වේ.
- ඉන්පසු පෝෂ බ්ලාස්ටය පිටතට වැඩී එන්ඩොමෙට්‍රියම ආක්‍රමණය කරයි.
- මේ සදහා පෝෂ බ්ලාස්ටයෙන් ස්‍රාවය කරන එන්සයිම ආධාර වේ.
- ගර්භාෂයික ආස්තරණය බිදීම සිදුවේ.
12.පෝෂ බ්ලාස්ටය මගින් ස්‍රාවය කරන හෝමෝනය කුමක්ද?
- hCG (මානව කලලබන්ධ ගොනැඩොට්‍රොෆින් හෝමෝනය ) – LH වලට ක්‍රියාවෙන් සමාන වේ.
13.hCG වල කෘත්‍ය මොනවාද?
- පීත දේහය බිඳ වැටීමෙන් ආරක්ෂා කිරීම මගින් ඉන් ස්‍රාවය වන ප්‍රොජෙස්ටරොන් හා ඊස්ට්‍රජන් හෝමෝන පවත්වා ගැනීම.
14.අධිරෝපණයෙන් පසුව විකසනය වන කලලයේ ජනක සතර කීයද?
15.අධිරෝපණයෙන් පසුව ඇති වන අමතර කලල පටල 4 මොනවාද?
- කලලාවරය, කෝරියම, බීජාන්ත මඩිය හා අලින්තය
16.කලල බන්ධයේ කෘත්‍ය මොනවාද?
- භ්‍රෑණය හා මව අතර ද්‍රව්‍ය හුවමාරුව
- මවගේ ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාර වලින් කලලය ආරක්ෂා කිරීම.
- hCG, ප්‍රොජෙස්ටරෝන් වැනි හෝමෝන නිපදවීම.
17.කලල බන්ධයේ කලලයට අයත් ප්‍රධාන කොටස කුමක්ද?
18.කෝරියමේ මගින් නිපදවන හෝමෝනය නම් කරන්න.
19.කලලාවරයේ කෘත්‍ය සදහන් කරන්න.
- කලලය / භ්‍රෑණය වටා ආරක්ෂක පටලයක් ලෙස පිහිටමින් තරලය පිරි කුහරයක් සාදන අතර, එමගින් කම්පන අවශෝෂණය කිරීම හා කලලය වියලීමෙන් ආරක්ෂා කිරීම.
20.බීජාන්ත මඩියේ කෘත්‍ය කුමක්ද?
- පසුව රුධිර සෛල බවට පත් වන සෛල වලට ආධාර වන අතර එම ක්‍රියාව අක්මාව මගින් භාර ගන්නා තුරු ඊට දායක වීම.
- විකසනය වන ඩිම්බ කෝෂ හා වෘෂණ වෙත චලනය වන මූලික ජන්මාණු සෛල ඇති කිරීම.
21.අලින්තයේ කෘත්‍ය මොනවාද?
- රුධිරය නිපදවන ප්‍රාථමික ස්ථානයක්‌ වේ.
- මුත්‍රාශය විකසනය හා අදාලව ක්‍රියා කිරීම.
22.කලල බන්ධය ඇති වන්නේ කුමන ව්‍යුහ එක් වීමෙන්ද?
- කලල පෝෂ බ්ලාස්ටය හා මවගේ ආසන්න එන්ඩොමෙට්‍රියම
23.මඩලාකාර ව්‍යුහයක් වන කලල බන්ධයේ කොටස් දෙක මොනවාද?
- කෝරියමේ කෝරියම් අංගුලිකා (කලලයේ කොටස )
- එන්ඩොමෙට්‍රියම (මවගේ කොටස )
- කලල බන්ධයෙහි කලලයෙහි හා මවගේ රුධිර නාල අඩංගු වුවද එම මාතෘ හා කලල රුධිර නාල හෝ ඒවා රැගෙන යන රුධිරය හෝ මිශ්‍ර වීමක් සිදු නොවේ.
24.කලල බන්ධය හරහා මව හා භ්‍රෑණය අතර හුවමාරු වන ද්‍රව්‍ය මොනවාද?
- ඔක්සිජන් හා පෝෂ්‍ය ද්‍රව්‍ය මවගේ සිට භ්‍රෑණයට
- බහිස්‍රාවී අපද්‍රව්‍ය භ්‍රෑණයේ සිට මවගේ රුධිරයට
25.කලල බන්ධය මගින් නිපදවනු ලබන හෝමෝන නම් කරන්න.
- hCG
- ප්‍රොජෙස්ටරෝන් හා ඊස්ට්‍රජන්
26.කලලය / භ්‍රෑණය කලල බන්ධයට සම්බන්ද කරන ව්‍යුහය කුමක්ද?
- පෙකණිවැල (රුධිර නාල අඩංගු වන නම්‍යශීලී රැහැනක් වැනි ව්‍යුහයකි.)
27.පෙකණිවැල හරහා රුධිර සංසරණය වන ආකාරය පහදන්න
- ඔක්සිජන් ඌන රුධිරය කලලයේ සිට කලල බන්ධය දක්වා පෙකණිවැලේ ධමනි දෙකක් මගින් ගොස් කෝරියම් අංගුලිකා තුලට ගමන් කරන අතර එහිදී ඔක්සිජන් හා පෝෂක ලබා ගනී.
- ඔක්සිජන් පිරි රුධිරය කලලය වෙත පෙකණි ශිරා ඔස්සේ කලල බන්ධයේ සිට පැමිණේ.
28.ගර්භණීභාවය යනු කුමක්ද?
- ස්ත්‍රියකගේ ගර්භාෂය තුළ විකසනය වන භ්‍රෑණයක් හෝ කිහිපයක් දරා සිටීමේ තත්ත්වය යි.
29.මානව ගර්භණී කාලය කොපමණද?
- සංසේචනයේ සිට උපත දක්වා සති 38 (දළ වශයෙන් මාස 9)
- අවසන් ආර්ථවයේ සිට උපත දක්වා සති 40
30.එක් එක් ත්‍රෛමාසික වල භ්‍රෑණයේ සිදුවන වෙනස්කම් වගුගත කරන්න.
|
පළමු ත්‍රෛමාසිකය
|
දෙවන ත්‍රෛමාසිකය
|
තෙවන ත්‍රෛමාසිකය
|
- වඩාත් අවදානම් කාලයයි.
- කළලයේ සියලු ප්‍රධාන අවයව ජනනය ආරම්භක අවස්ථා වල පවතී.
- අවයව ජනනයේ ප්‍රධාන කාල වකවානුවයි.
- 4වන සතිය-හෘද ස්පන්දනය ඇරඹේ
- 8වන සතිය-කළලය “භ්‍රෑණය“ ලෙස හදුන්වයි.
- වැඩිහිටියෙකුගේ පවතින සියලු අවයවවල ප්‍රාථමික අවස්ථා දැකිය හැක.
- භ්‍රෑණයේ දිග 5-7 cm පමණ වේ.
|
- භ්‍රෑණය හොදින් මානව ලක්ෂණ දරයි.
- අවයව පද්ධති සම්පූර්ණයෙන්ම විකසනය වී ඇත.
- භ්‍රෑණය ඉතා ක්‍රියාකාරී වීමෙන් එහි චලන මවට හොදින් සංවේදනය වේ.
- දිග 30 cm පමණ වේ.
|
- වේගවත් භ්‍රෑණ වර්ධනය
- මෙහි මුල් අවස්ථාවේදී සියලු අවයව පද්ධති පාහේ සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාකාරී වේ.
- දිග 50 cm පමණ වේ.
- බර 3-4 kg පමණ වේ.
- ගර්භාෂය තුළ අවකාශය පිරී භ්‍රෑණය වැඩී ඇති බැවින් භ්‍රෑණ චලන ක්‍රියාකාරීත්වය අඩු වී යයි.
|
31.එක් එක් ත්‍රෛමාසික වල මවගේ සිදුවන වෙනස්කම් දක්වන්න.
|
පළමු ත්‍රෛමාසිකය
|
දෙවන ත්‍රෛමාසිකය
|
තෙවන ත්‍රෛමාසිකය
|
- කළලය මගින් hCG හෝර්මෝන ස්‍රාවය කිරීම
- එමගින් ඩිම්භකෝෂයේ පීත දේහය පවත්වා ගැනීම
- ඉන් ඊස්ට්‍රජන් හා ප්‍රොජෙස්ටරෝන් ස්‍රාවය කිරීම
- hCG වලින් යම් ප්‍රමාණයක් මවගේ රැධිරයෙන් මුත්‍රා වලට මිශ්‍ර වීම
- ප්‍රොජෙස්ටරෝන් ඉහළ සාන්ද්‍රණයක් පැවතීමෙන් මව තුළ ශ්‍රීඝ්‍ර වෙනස්කම් ඇති කරයි.ඒවා නම්,
- ඩිම්බ මෝචනය හා ආර්තවය යන ක්‍රියා 2ම නවතී
- කළල බන්ධයේ මාතෘ කොටස වැඩිවීම
- පියයුරු හා ගර්භාෂය විශාල වීම
- ශ්ලේෂ්මල වලින් සෑදුණු ශ්ලේෂ්මල පිණ්ඩයක් මගින් ගැබ්ගෙල අවහිර කොට භ්‍රෑණය ආසාදන වලින් වළක්වයි
- බොහෝ මවුවරුන්ට උදෑසන කාලයේ පවතින ඔක්කාරය වැනි තත්ත්ව ඇති වීම
|
- hCG මට්ටම පහල බසී
- පීත දේහය පිරිහී යයි
- ගර්භණීභාවය පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය ඊස්ට්‍රජන් හා ප්‍රොජෙස්ටරෝන් නිපදවීම කළල බන්ධය මගින් භාර ගනී
- මවට භ්‍රෑණයේ චලන දැනීමට පටන් ගනී
|
- භ්‍රෑණය ක්‍රමයෙන් වැඩෙන විට මවගේ උදර කුහරයේ ඇති අවයව තෙරපී , ස්ථානගත වීම වෙනස් වීම
- ආහාර ජීරණ ක්‍රියාවලියේ අවහිර වීම් සිදු විම
- නිරතුරුව මුත්‍ර පහ කිරීම
|
32.ගර්භණීභාවය කලින්ම හදුනා ගත හැකි පරීක්ෂාවක් දක්වන්න.
- මවගේ රැධිරයේ හෝ මුත්‍රා සාම්පල පරීක්ෂාව මගින් hCG පැවතීම තහවුරු කර ගැනීම මගින්
33.කළලය , මවට ආගන්තුක දේහයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට හේතු දක්වන්න.
- කළලය සතු ජාන වල අර්ධයක්ම පියාගේ වීම
- කළලය මත රසායනික සලතුණු රාශියක් තිබීම
34.කළලය , මවට ආගන්තුක දේහයක් ලෙස ක්‍රියා කළද මවගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය මගින් එය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට හේතුව දක්වන්න.
- ගර්භණී සමය තුළ මවගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ යාමනය මුළුමනින්ම වෙනස්වීම
35.ප්‍රසූතිය අවධි 3ට බෙදා දැක්විය හැක. එම අවධි මොනවාද ?
- ගර්භාෂ ගෙල තුනී වීම හා විවෘත වීම/විස්තාරණය වීම
- ළදරැවා බිහි වීම (දැඩි සංකෝචන නොනවත්වා සිදුවී, භ්‍රෑණය ගර්භාෂයෙන් පිටතට තල්ලු වී, යෝනි මාර්ගය තුළින් පිටතට පැමිණේ.)
- කළල බන්ධය පිටතට තල්ලු වීම
36.දරු ප්‍රසූත ක්‍රියාවලිය යනු කුමක්ද?
- ගර්භාෂයේ ඇතිවන දැඩි රිද්මයානුකූල සංකෝචන මාලාවක් මගින් භ්‍රෑණය හා කළල බන්ධය පිටතට තල්ලු කිරීමේ ක්‍රියාවලියයි.
37.ප්‍රසූත ක්‍රියාවලියේදි දායක වන ස්ථානීය යාමක හා හෝර්මෝන මොනවාද?
- ප්‍රොස්ටග්ලැන්ඩින් – ස්ථානීය යාමකය
- ඊස්ට්‍රඩියෝල් හා ඔක්සිටෝසින් – හෝර්මෝන
38.ප්‍රසූත ක්‍රියාවලිය ධණ ප්‍රතිපෝෂී යන්ත්‍රණයක් ඔස්සේ සිදු වන්නේ කෙසේද?
39.ක්ෂීරණය යනු කුමක්ද ?
- ක්ෂීරපායින්ට පමණක් සීමා වූ ක්‍රියාවලියක් වන අතර ස්ථන ග්‍රන්ථි මගින් මවුකිරි ස්‍රාවය නිදහස් කිරීමයි.
40.ප්‍රොලැක්ටීන් හෝර්මෝනයේ කෘත්‍ය කුමක්ද ?
- කිරි සංස්ලේෂණය හා ස්‍රාවය කිරීම
41.ස්ථන ග්‍රන්ථි මගින් කිරි නිපදවීම ක්‍රියාරම්භ කිරීම සදහා ප්‍රොලැක්ටීන් ස්‍රාවය වීමට හේතු වන කරුණු මොනවාද?
- අලුත උපන් දරුවා කිරි උරා බීමේදී තන පුඩු වල ඇති ප්‍රසාර ප්‍රතිග්‍රාහක වලින් හටගන්නා ස්නායු ආවේග
- උපතින් පසු මවගේ රැධිරයේ ඊස්ට්‍රඩියෝල් හා ප්‍රොජෙස්ටරෝන් මට්ටම පහළ බැසීමෙන් පසු හයිපොතැලමස මගින් පූර්ව පිටියුටරිය වෙත යැවෙන ස්නායු ආවේග
42.ක්ෂීරණය ධණ ප්‍රතිපෝෂී යන්ත්‍රණයක් ඔස්සේ සිදු වන්නේ කෙසේද?
- අපර පිටියුටරියෙන් ස්‍රාවය කරන ඔක්සිටෝසින් නිසා ස්ථන ග්‍රන්ථි මගින් කිරි මුදා හැරීම උත්තේජනය වේ. කිරි මුදා හැරීම වැඩි වන විට දරැවා කිරි උරා බිම ද වැඩිවේ. එවිට තන පුඩු වලට ලැබෙන ස්පර්ශ උත්තේජනයෙන් දිගින් දිගටම ඔක්සිටෝසින් නිදහස් වීමෙන් ස්ථන ග්‍රන්ථි මගින් තවදුරටත් කිරි මුදාහැරීම සිදුවේ.
biology padam 10tama note ekak danna puluwanda
අනිවාර්යයෙන්ම නංගි
අපි දැනට සියලුම පාඩම් ඇතුලත් කර අවසන් කර Review කරමින් පවතිනවා.
හැකි උපරිම ඉක්මනින් සියලුම පාඩම් සියලුම දෙනාට ඉදිරිපත් කරන්න අපි අනිවාර්යයෙන්ම වැඩ කටයුතු කරනවා.