ශ්‍රී ලංකා ගිණුම්කරණ ප්‍රමිත 02 (LKAS 02) – තොග
LKAS 02 ප්‍රමිතයට අනුව තොග නිර්වචනය කිරීම
සමාන්‍ය ව්‍යාපාර කටයුතු වලදී ,
- විකිණීම සඳහා තබා ඇති (නිමි තොග)
- එවැනි විකිණීමක් සදහා නිෂ්පාදනය වෙමින් පවතින තොග (නොනිමි තොග)
- නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය තුල හෝ සේවා සැපයීමේදී පාරිභෝජනය සඳහා තබා ගන්නා ද්‍රව්‍ය (අමු ද්‍රව්‍ය)
LKAS තොග ප්‍රමිතයට අනුව තොග රීතිය
තොග අගය කරනු ලබන්නේ තොග පිරිවැය හා තොගයේ ශුද්ධ උබලබ්ධි අගය යන දෙකෙන් අඩු අගය මතයි.
තොග පිරිවැය නිර්චනය කිරීම
තොගයක පිරිවැය යනු තොගයක ගැනුම් පිරිවැය, පරිවර්තන පිරිවැය හා තොග වත්මන් ස්ථානයට හා තත්වයට ගෙන ඒම සඳහා දරනු ලබන අනෙකුත් පිරිවැයන්ගේ එකතුවයි.
(a) ගැනුම් පිරිවැය
ද්‍රව්‍ය අත්පත්කර ගැනීම සදහා දරණ ලද සියළුම වියදම්
-
- ගැනුම් මිල , රක්ෂණ , ගැල්කුලී
- රේගු බදු
- වෙනත් ආපසු නොගෙවන බදු
- නිෂ්කාශන ගාස්තු
- බෑමේ හා පැටවීමේ කුලී
- ගෙන ඒමේ කුලී
අඩුකලා : වෙළද වට්ටම් හා සහනාදාර
(b) පරිවර්තන පිරිවැය
අමුද්‍රව්‍ය නිමි භාණ්ඩ බවට පත් කිරීමට දරණ වියදම්
-
- සෘජු පරිවර්තන වියදම්
-
- වක්‍ර නිෂ්පාදන පොදුකාර්ය
(c) අනෙකුත් පිරිවැය
තොගය වර්තමාන තත්ත්වයට හා ස්ථානයට පත් කිරීමට දරණු ලබන පිරිවැය
-
- විශේෂිත මෝස්තර නිර්මාණ වියදම්
- නිෂ්පාදන සැලසුම් වියදම්
පහත සදහන් දෑ තොග පිරිවැයට ඇතුලත් නොවේ.
-
- අසාමාන්‍ය ලෙස ද්‍රව්‍ය, ශ්‍රමය හෝ වෙනත් පොදු කාර්යය අපතේ යාමේ පිරිවැය
- ගබඩා පිරිවැය (විශේෂිත අවස්තාවකදී හැර)
- පරිපාලන පිරිවැය
- ණය පොලිය
ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය
තොගයක් සමාන්‍ය ව්‍යාපාරික කටයුතු වලදී විකිණිය හැකි ඇස්තමේන්තු මිලෙන් එම තොග වැඩි දුරටත් සම්පූර්ණ කිරීමට දැරිය යුතු ඇස්තමේන්තුගත විකුණුම් වියදම් අඩුකළපසු ලැබෙන අගයයි.
තොග පිරිවැයට වඩා ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය අඩුවන අවස්ථා
-
- තොගය හානී වීම
- තොගය යල් පැනීම
- තොගයේ වෙළදපල මිල ගණන් අඩුවීම
තොග පිරිවැයේ සිට ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය දක්වා කපාහැරීමේ ක්‍රම 02 කි.
- අයිතම ක්‍රමය
ඒ ඒ කාණ්ඩයේ ඇති තොග අයිතම වල ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය හා තොග පිරිවැය වෙන වෙනම සැලකිල්ලට ගෙන එයින් අඩු අගය තොගයේ වටිනාකම ලෙස තක්සේරු කීරීම.
- කාණ්ඩ ක්‍රමය
ඒ ඒ කාණ්ඩයේම තොගවල ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය හා තොග පිරිවැය වෙන වෙනම සැළකිල්ලට ගෙන එයින් අඩු අගය තොගයේ වටිනාකම ලෙස ත්ක්සේරු කිරීමයි.
තොගය වියදමක් වන අවස්ථා
-
- තොගය විකුණනවිට එම තොග වල ධරණ අගය වියදමකි.
- තොග පිරිවැය ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය දක්වා කපාහරින විට එය වියදමකි.
තොග පිරිවැය ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය දක්වා කපා හැරීම.
අවසන් තොග ගිණුම හර xxx
ලාභාලාභ ගිණුම හර xxx
විකුණුම් පිරිවැය බැර xxx
තොග පිරිවැය සූත්‍ර
තොග පිරිවැය හෝ ශුද්ධ උපලබ්ධි අගය ගණනය කිරීමට පෙර ඉතිරි තොග කිනම් මිලට ගැනුම්වලින් / කුමන නිෂ්පාදනයෙන් නියෝජනය වන්නේද යන්න.
පිරිවැය සූත්‍ර වලින් කෙරෙන්නේ අවසාන තොගය එලෙස කිනම් ගැනුම් හෝ කිනම් නිෂ්පාදනයක් නියෝජනය වන්නේද යන්න තෝරා ගැනීමට පදනමක් සැපයීමයි.ඒ සදහා පාදක කර ගන්නා ක්‍රම කිහිපයකි.
විශේෂිත හඳුනාගත හැකි තොග හැර අනෙකුත් වෙළද තොගවල පිරිවැය ගණනය කිරීම සඳහා පහත පිරිවැය සූත්‍ර තොග ප්‍රමිතයෙන් නිර්දේශ කර ඇත.
1. ප්‍රථම ලැබීම් ප්‍රථම නිකුත් කිරීම් ක්‍රමය (FIFO)
ගබඩාවකට ද්‍රව්‍ය ලැබුණු අනුපිලිවෙල පදනම් කරගෙන කාණ්ඩවල මිල ගණන් හා ප්‍රමාණයන්ට අනුව නිකුත් කිරිම්වල මිල ගණන් නියම කිරීම වේ.
FIFO ක්‍රමයේ වාසි
-
- මෙය සත්‍ය පිරිවැය ක්‍රමයකි.
- හොඳ ගබඩාකණ ක්‍රියාවලියකටද උපකාරී වේ.එනම් භාන්ඩය ලැබුණු අනුපිළිවෙලට නිකුත් කිරීම සිදුවන අතරම මිල කිරීමද මෙම ක්‍රමය අනුකූල වේ.
- ගැනුම් මිලට නිකුත් කිරීම සිදුවන නිසා ද්‍රව්‍ය මිල කිරීමේදී ලාභ පාඩු පැන නොනගී.
- FIFO ක්‍රමය දේශීය අදායම් දෙපාර්තමේන්තුවේ පිලියෙල කරන ක්‍රමයකි.
FIFO ක්‍රමයේ අවාසි
-
- නිකුත්කිරීම් අතීත මිලට සිදුවන නිසා නිශ්පාදන පිරිවැය වර්තමාන තත්ත්වයට දුරස්ථ ස්වරූපයක් ගනී.
- උද්ධමන වාතාවරණයේදී නිෂ්පාදන පිරිවැය අඩුවෙන් පෙන්වීම හා ඒ හේතුවෙන් ලාභය වැඩිපුර පෙන්වීමක් සිදු කරයි.
- ලැබුණු තොගයක් නිකුත්කර අවසන්වන තුරුම ඒ ගැන සෙවිල්ලෙන් සිටීමට සිදු වෙයි. මෙය පරිපාලන වශයෙන් කරදරකාරී වේ.
2. භරිත සාමාන්‍ය ක්‍රමය (WAC)
ද්‍රව්‍ය නිකුත් කිරීමේ මිල ලෙස නිකුත්කරන අවස්ථාවේ ගබඩාවේ තිබූ ද්‍රව්‍ය වල වටිනාකම ඒ අවස්ථාවේ ඇති ඒකක ප්‍රමාණයෙන් බෙදූවිට ලැබෙන මිල සාමාන්‍ය භරිත මිල ක්‍රමය ලෙස හැදින්වේ.
WAC ක්‍රමයේ වාසි
-
- LKAS 02 ට අනුව නිර්දේශිත ක්‍රමයක් වීම.
- මිල උච්ඡාවචනය වීම සමානව බෙදීම.
- උද්ධමන අවස්ථවකදී වුවද FIFO ක්‍රමය මෙන් අහිතකර නිරූපණයක් නොකිරීම.
WAC ක්‍රමයේ අවාසි
-
- සත්‍ය මිල ක්‍රමයක් නොවීම.
- නිකුත් කිරීමේ මිල වර්තමාන මිලට නොගැලපීම.
- ගණනය කිරීම හා අවබෝධ කරගැනීම අපහසු වීම.
