06.02.03 – 15 කාණ්ඩය

15 කාණ්ඩය (ns²np³)

• N  +5 සිට -3 දක්වා ඔක්සිකරණ අවස්ථා පෙන්වයි.

15 කාණ්ඩයේ ඔක්සයිඩ

• P, As, Sb වල ඔක්සයිඩ (Y₂O₃, Y₂O₅) සාමාන්‍යයෙන් ද්වි අවයවික ලෙස පවතී (Y₄O₆, Y₄O₁₀)
• ආම්ලික ඔක්සයිඩ ජලයත් සමඟ ප්‍රතික්‍රියාකර ඔක්සො අම්ල සාදයි.

\begin{array}{l}{\mathrm N}_2{\mathrm O}_{5(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\rightarrow\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})\;}\\{\mathrm P}_2{\mathrm O}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\rightarrow\;2{\mathrm H}_3{\mathrm{PO}}_{3(\mathrm{aq})}\end{array}

N – නයිට්‍රජන් – 1s²2s²2p³

• අවර්ණ නිෂ්ක්‍රීය වායුවකි.
• ඉතා කෙටි (1.09 A) ත්‍රිත්ව බන්ධනයක් සහිත නිසා ඉහළ බන්ධන ශක්තියක් (942 kJmol^–) ඇත. එම නිසා N₂ බන්ධනය විඝටනය කිරීමට ඉතා අසීරු වේ.ඉතා ඉහළ උෂ්ණත්වයකදී පමණක් සක්‍රීය වී ඔක්සයිඩ සාදයි (අකුණු ගැසීම).
• N ට පහලින් ඇති P ඉහළ සක්‍රීයතාවක් දක්වයි. ඊට හේතුව P වල ඇති අණුක ව්‍යුහයයි. වායුගෝලයට විවෘත වූ සැනින් ගිනිගනී. පවතින බන්ධන ශක්තිය N අණුවේ ත්‍රිත්ව බන්ධන ශක්තියට වඩා බෙහෙවින් අඩු අගයක් ගනී.

• වාතයේ N₂ හඳුනා ගැනීමට, Mg පටියක් වාතයේ දහනය කර  සෑදෙන කුඩු ජලයට දමා, පිටවන වායුව නෙස්ලර් ප්‍රතිකාරකයෙන් පෙඟවූ පෙරහන් කඩදාසියකට ඇල්ලු පසු එය කහ දුඹුරු පැහැයට හැරේ.

\begin{array}{l}{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{Mg}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;{\mathrm{Mg}}_3{\mathrm N}_{2(\mathrm s)}\;\\{\mathrm{Mg}}_3{\mathrm N}_{2(\mathrm s)}\;+\;6{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\rightarrow\;3\mathrm{Mg}(\mathrm{OH})_{2(\mathrm s)}\;+\;2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\end{array} 

N වල ඔක්සිකරණ තත්ව

N වල ඔක්සො අම්ල

• ඔක්සො අම්ල 02 කි.
  1. HNO₂
  2. HNO₃

HNO₂ – nitric(III) acid – නයිට්‍රස් අම්ලය

• සිසිල් NaNO₂ ද්‍රාවණයකට තනුක HCl වැනි අම්ලයක් එක් කිරීමෙන් පිළියෙල කර ගත හැක.

{\mathrm{NaNO}}_{2(\mathrm{aq})}\;+\text{ ත}.\;{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{NaCl}}_{(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{HNO}}_{2(\mathrm{aq})} 

• උෂ්ණත්වය වැඩි වන විට HNO₂ වියෝජනය වී , HNO₃ හා NO සාදයි.

3{\mathrm{HNO}}_{2(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;+\;2{\mathrm{NO}}_{(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• මෙම NO වායුව O₂ සමඟ තවදුරටත් ප්‍රතික්‍රියා කර රතු දුඹුරු පැහැති වායුවක් වන NO₂ සාදයි.

2{\mathrm{NO}}_{(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm O}_{2(\mathrm g)}\;\rightarrow\;\;2{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)} 

HNO₃ – nitric(V) acid – නයිට්‍රික් අම්ලය

• HNO₃ අවර්ණ ද්‍රාවණයකි.
• KNO₃ හෝ NaNO₃ වැනි නයිට්‍රේට ලවණ සා. H₂SO₄ සමඟ රත් කිරීමෙන් විද්‍යාගාරයේදී HNO₃ අම්ලය සාදා ගත හැක.

{\mathrm{NaNO}}_{3(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{NaHSO}}_{4(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})} 

• සාන්ද්‍ර HNO₃ අම්ලය කාමර උෂ්ණත්වයේදී සාමාන්‍ය කහ පැහැතිවේ. මෙයට හේතුව වන්නේ ආලෝකය ඇති විට HNO_3, NO₂ හා O₂ බවට ද්විධාකරණය වීමයි.

\text{සා.}\;4{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\xrightarrow{\mathrm{hv}}\;4{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm O}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_{2\mathrm O(\mathrm l)}

• HNO_{3 ­}ප්‍රබල අම්ලයකි. HNO_{2 ­}ට වඩා HNO₃ අම්ලය ප්‍රබල වීමට හේතු දෙකකි.
• HNO₂ හි N හි ඔක්සිකරණ අංකය (+3) ට වඩා HNO₃ හි N වල ඔක්සිකරණ අංකය (+5) ඉහළ වේ. ඔක්සිකරණ අගය වැඩි වන විට ආම්ලික ප්‍රබලතාවය වැඩි වේ.
• අම්ලයෙන්  H⁺ අයනයක් නිදහස් වූ විට ලැබෙන NO₂^¯ ඇනායනයෙහි ස්ථායිතාවයට වඩා NO₃^¯ ඇනායනයේ ස්ථායිතාවය ඉතා ඉහළ වේ.
• HNO₃ වල ආම්ලිකතාවට උදාහරණ,

\begin{array}{l}{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{NaOH}}_{(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{NaNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\\2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{CuO}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;\mathrm{Cu}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\end{array} 

•  කාබනික අම්ලයට වඩා ප්‍රබල හෙයින් CO₃^2¯ හා HCO₃^2¯ සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කර CO₂ මුදා හරියි.
• HNO₃ හි ප්‍රබල ඔක්සිකාරක ගුණය නිසා සාමාන්‍යයෙන් ලෝහ සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කර H₂ මුදා නොහරියි. ඉතා තනුක HNO₃ අම්ල සමඟ පවා ප්‍රතික්‍රියා කර H₂ මුදා හරින්නේ Mg සහ Mn ලෝහ පමණි.

\begin{array}{l}{\mathrm{Mg}}_{(\mathrm s)}\;+\;\mathrm ත.\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;\mathrm{Mg}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\\{\mathrm{Mn}}_{(\mathrm s)}\;+\;\mathrm ත.\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})\;}\rightarrow\;\mathrm{Mn}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\end{array} 

HNO₃ හි ඔක්සිකාරක ගුණය

• HNO₃ හි N පරමාණුව එහි උපරිම ඔක්සිකරණ තත්වයේ පවතින බැවින් එය ඔක්සිකාරකයක් ලෙස ක්‍රියා කර පහළ ඔක්සිකරණ තත්ත්වය ලබා ගනියි (NO₂, NO, N₂O, NH₃). මෙහිදී සෑදෙන ඔක්සිකරණ ඵලය අම්ලයේ සාන්ද්‍රණය, ලෝහයේ ස්වභාවය හා උෂ්ණත්වය මත රඳා පවතියි.

\begin{array}{l}{\mathrm{Mg}}_{(\mathrm s)}\;+\;\mathrm{සා}.\;4{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;\mathrm{Mg}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;2{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\\{\mathrm{Cu}}_{(\mathrm s)\;}+\;\mathrm{සා}.\;4{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;\mathrm{Cu}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;2{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\\3{\mathrm{Cu}}_{(\mathrm s)}\;+\;50\;\%\;\mathrm{සා}.\;8{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;3\mathrm{Cu}({\mathrm{NO}}_3)_{2(\mathrm{aq})}\;+\;2{\mathrm{NO}}_{(\mathrm g)}\;+\;4{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\end{array}

• මෙහිදී Sn භාවිත කලේ නම් ලෝහ ඔක්සයිඩය සෑදී NO₂ හා ජලය පිටවේ.

{\mathrm{Sn}}_{(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{SnO}}_{2(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• HNO₃ අලෝහ සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කළ විට, අලෝහය එහි ඉහළම ඔක්සිකරණ තත්ත්වය වෙත ඔක්සිකරණය වන අතර NO₃^¯, NO₂ බවට ඔක්සිහරණය වේ.

\begin{array}{l}{\mathrm C}_{(\mathrm s)}\;+\;\mathrm{සා}.\;4{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;4{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\-\;+{\mathrm{CO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)\;}\\{\mathrm S}_{(\mathrm s)}\;+\;\mathrm{සා}.\;6{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;+\;6{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\end{array} 

• සං‍යෝග සාන්ද්‍ර HNO­₃ සමඟ රත් කළ විට සං‍යෝගය ඔක්සිකරණය වන අතර , HNO₃ , NO₂ බවට ඔක්සිහරණය වේ.

\begin{array}{l}{\mathrm H}_2{\mathrm S}_{(\mathrm g)}\;+\;\mathrm{සා}.\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;2{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm S}_{(\mathrm s)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\\{\mathrm H}_2{\mathrm S}_{(\mathrm g)}\;+\;\mathrm{සා}.\;8{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;8{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;+\;4{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)\;}\\2{\mathrm{HI}}_{(\mathrm g)}\;+\;\mathrm{සා}.\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;2{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm I}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\\\mathrm{Fe}({\mathrm{NO}}_3)_2\;+\;2{\mathrm{HNO}}_{3(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;\mathrm{Fe}({\mathrm{NO}}_3)_{3(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\end{array} 

NH₃ – ඇමෝනියා

• අවර්ණ , විෂ සහිත කටුක ගන්ධයකින් යුත් භාෂ්මික වායුවකි.
• මෙය ඉතා පහසුවෙන් විශාල ලෙස ජලයේ ද්‍රාව්‍ය වේ(H බන්ධන). භාෂ්මික ද්‍රාවණයක් සාදයි(NH₄OH/ ඇමෝනියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ්)
• මෙම NH₄OH දුබල භෂ්මයක් වන අතර, එය NH₄⁺ හා  OH^¯ නිපදවමින් භාගික වශයෙන් විඝටනය වේ.

{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)}\;\;\leftrightharpoons\;\;{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{OH}}_{(\mathrm{aq})}\;\;\leftrightharpoons\;{\mathrm{NH}_4^+}_{(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{OH}^-}_{(\mathrm{aq})} 

• NH₄OH භාෂ්මික ද්‍රාවණයක් බැවින් තනුක අම්ල සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කළ ජලීය ලවණ සාදයි.

2{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{OH}}_{(\mathrm{aq})}\;+\;\mathrm{dil}.\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• සියලු ඇමෝනියම් ලවණ ක්ෂාර සමඟ ප්‍රතික්‍රියාවෙන් NH₃ නිදහස් කරයි.

{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{Cl}}_{(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{NaOH}}_{(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;{\mathrm{NaCl}}_{(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• NH₃ ඔක්සිකාරකයක්, ඔක්සිහාරකයක්, අම්ලයක්, භෂ්මයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි.

ඔක්සිකාරකයක් ලෙස

• මෙහිදී H හි +1 ඔක්සිකරණ අවස්ථාව 0 ඔක්සිකරණ අවස්ථාව ලබා ගනිමින් H₂ නිදහස් කරයි. මෙහිදී Li හා Ⅱ කාණ්ඩයේ මූලද්‍රව්‍ය සියල්ලම N₃^¯ ලවණ (නයිට්‍රයිඩ) සාදයි. 01 කාණ්ඩයේ අනෙක් ලෝහ NH₂^¯(ඒමයිඩ) සාදයි.

\begin{array}{l}2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;6{\mathrm{Li}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;2{\mathrm{Li}}_3{\mathrm N}_{(\mathrm s)}\;+\;3{\mathrm H}_{2(\mathrm g)\;\;}\\2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm{Na}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;2{\mathrm{NaNH}}_{2(\mathrm S)}\;+\;{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\;\;\\2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{Mg}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;{\mathrm{Mg}}_3{\mathrm N}_{2(\mathrm s)}\;+\;3{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\end{array}

ඔක්සිහාරකයක් ලෙස

• මෙහිදී NH₃ හි N ගේ -3 ඔක්සිකරණ තත්ත්වය ඉහළ ඔක්සිකරණ තත්ත්වයක් ලබා ගැනේ.

4{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm O}_{2(\mathrm g)}\;\rightarrow\;2{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;6{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• රත් කළ CuO මතුපිටින් NH₃ වායුව යැවූ විට Cu ,නිදහස් N₂ හා ජල වාෂ්ප පිට කරයි.

2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{CuO}}_{(\mathrm s)}\;\rightarrow\;3{\mathrm{Cu}}_{(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm l)} 

• NH₃, Cl₂ සමඟ තුන්විදියකට ප්‍රතික්‍රියා කරයි. සාමාන්‍ය තත්වයේදී.

2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{Cl}}_{2(\mathrm g)}\;\rightarrow\;{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;6{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm g)} 

• මෙම ප්‍රතික්‍රියාවේ දී NH₃ වැඩිපුර ඇති විට, ඇති HCl , NH₃ සමඟ තවදුරටත් ප්‍රතික්‍රියා කර NH₄Cl ඝන සුදු දුමාරය සාදයි.

8{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm g)}\;\rightarrow\;6{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{Cl}}_{(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm N}_{2(\mathrm g)} 

• මෙම ප්‍රතික්‍රියාවේ දී Cl₂ වැඩිපුර ඇති විට NCl₃ දක්වා තවදුරටත් ඔක්සිකරණය වේ.

{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{Cl}}_{2(\mathrm g)}\;\rightarrow\;{\mathrm{NCl}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm g)} 

අම්ලයක් ලෙස

• NH₃ වායුව හෝ ද්‍රව්‍ය සක්‍රීය ලෝහ සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කර H₂ පිට කිරීම ආම්ලිකතාවයට උදාහරණයක් වේ.

\begin{array}{l}\;2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;6{\mathrm{Li}}_{(\mathrm s)}\;\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}2{\mathrm{Li}}_3{\mathrm N}_{(\mathrm s)}\;+\;3{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\;\;\\2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm{Na}}_{(\mathrm s)}\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}2{\mathrm{NaNH}}_{2(\mathrm s)}\;+\;{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\;\;\\2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;3{\mathrm{Mg}}_{(\mathrm s)}\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}{\mathrm{Mg}}_3{\mathrm N}_{2(\mathrm s)}\;+\;3{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\end{array}

භෂ්මයක් ලෙස

• NH₃ ද්‍රව හෝ ජලීය අවස්ථාව අම්ල සමඟ ප්‍රතික්‍රියාවෙන් ලවණ සාදයි.

\begin{array}{l}{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm g)}\;\rightarrow\;{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{Cl}}_{(\mathrm s)}\;\\2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm{aq})}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\;\rightarrow\;({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm{aq})}\end{array} 

ඇමෝනියම් ලවණ

• ලවණයක් යනු භාෂ්මික ප්‍රභේදයෙන් ලැබෙන කැටායනය හා ආම්ලික ප්‍රභේදයෙන් ලැබෙන ඇනායනය එක්වීමෙන් සාදන අයනික සංයෝග විශේෂයකි.
• NH₃, අම්ල සමඟ ප්‍රතික්‍රියාවෙන් ඇමෝනියම් ලවණ නිර්මාණය වේ.
• NH₄NO₃, NH₄NO₂, (NH₄)₂Cr₂O₇ යන ඇමෝනියම් ලවණ රත් කිරීමේදී ඇමෝනියම් අයනය ඔක්සිකරණය වේ.

\begin{array}{l}{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{NO}}_{3(\mathrm s)}\xrightarrow\bigtriangleup\;{\mathrm N}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\;\\{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{NO}}_{2(\mathrm s)}\;\xrightarrow\bigtriangleup\;{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;2{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\;\\({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm{Cr}}_2{\mathrm O}_{7(\mathrm s)}\;\xrightarrow\bigtriangleup\;{\mathrm N}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{Cr}}_2{\mathrm O}_{3(\mathrm s)}\;+\;4{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\end{array}

අනෙක් ඇමෝනියම් ලවණ වියෝජනය වී NH₃ හා අම්ලය සාදයි.

\begin{array}{l}{\mathrm{NH}}_4{\mathrm{Cl}}_{(\mathrm s)}\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}\;{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{HCl}}_{(\mathrm g)}\;\;\;\\({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm s)}\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}\;2{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm{SO}}_{4(\mathrm g)}\;\;\\{\mathrm{NH}}_4{\mathrm I}_{(\mathrm s)}\xrightarrow{\mathrm\Delta}\;{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{HI}}_{(\mathrm g)}\;-------------\;2{\mathrm{HI}}_{(\mathrm g)}\;\rightarrow\;{\mathrm H}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm I}_{2(\mathrm g)}\;\;\\({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm{CO}}_{3(\mathrm s)\;}\xrightarrow{\mathrm\Delta}\;{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{CO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\;\;\\({\mathrm{NH}}_4)_2{\mathrm C}_2{\mathrm O}_{4(\mathrm s)}\;\xrightarrow{\mathrm\Delta}\;{\mathrm{NH}}_{3(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{CO}}_{(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm{CO}}_{2(\mathrm g)}\;+\;{\mathrm H}_2{\mathrm O}_{(\mathrm g)}\end{array}