පාඩමේ සටහන Download කරගන්න.
පරිචිත ප්‍රතිශක්තිය/ අනුවර්තී ප්‍රතිශක්තිය
1.පරිචිත ප්‍රතිශක්තිය යනු කුමක්ද?
- දේහයේ ඇති විවිධ T හා B වසා සෛල සතු විශිෂ්ට ආරක්ෂණ ප්‍රතිචාර යොදා ගනිමින් ආක්‍රමණික ආගන්තුක කාරකවලින් (ව්‍යාධිජනක වැනි ) දේහය ආරක්ෂා කර ගැනීමට ඇති හැකියාවයි.
2.සත්ත්ව රාජධානියේ පරිචිත ප්‍රතිශක්ති හැකියාව ඇත්තේ කාහටද?
3.පරිචිත ප්‍රතිශක්තියේ ලක්ෂණ මොනවාද?
- විවිධ ආගන්තුක අණු වලට ඇති විශිෂ්ටතාවය
- සත්ත්වයෙකුට තමාගේම අණුවලින්, තමාගේ නොවන අණු වර්ග වෙන් කර හඳුනා ගැනීම
- කලින් වතාවකදී මුණ ගැසුණු ව්‍යාධිජනකයන් පසුව සිදුවන මුණගැසීමකදී ප්‍රබල සහ වඩා වේගවත් ප්‍රතිචාර දැක්වීමට හැකි මතකය (ප්‍රතිශක්ති විද්‍යාත්මක මතකය )
4.T හා B වසා සෛල යනු මොනවාද?
- ආගන්තුක කාරක වලට එරෙහිව සක්‍රිය වූ විට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට හැකියාව ඇති සෛල වේ.
5.ඒවායේ සමානකමක් හා වෙනස්කමක් සඳහන් කරන්න.
6.ප්‍රතිදේහජනක යනු මොනවාද?ඒවාට නිදසුන් මොනවාද?
- T වසා සෛල හා B වසා සෛල හරහා ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාරයක් උත්තේජනය කිරීමේ හැකියාව ඇති සහ උත්තේජිත ප්‍රතිචාරයේ ප්‍රතිඵලය ලෙස සෑදෙන විශිෂ්ට සෛල හෝ ප්‍රතිදේහ සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කළ හැකි ද්‍රව්‍ය වේ.
- නිදසුන් –
- වෛරසවල ප්‍රෝටීන,
- බැක්ටීරියා ධූලක,
- බැක්ටීරියා සෛලබිත්ති,
- කශිකා වැනි ව්‍යුහ වල රසායනික සංඝටක,
- නොගැළපෙන රුධිර සෛල,
- බද්ධ කරන ලද පටක කොටස්
7.ප්‍රතිදේහජනක ප්‍රතිග්‍රාහකයක් යනු කුමක්ද?
- T හා B වසා සෛල ද්විතීක වසා පටක වෙත ළඟා වීමට පෙර ඒවායේ ප්ලාස්ම පටලයේ ඇතිවන විශිෂ්ට ආගන්තුක ආක්‍රමණ හඳුනා ගත හැකි විවිධ වූ විශිෂ්ට ප්‍රෝටීනමය ප්‍රතිග්‍රාහක අණු වේ.
8.එපිටෝපයක් යනු කුමක්ද?
- B සෛල සතුව ඇති විශිෂ්ට ප්‍රතිදේහජනක ප්‍රතිග්‍රාහකයකට සම්බන්ධ වන, ප්‍රතිදේහජනකයේ ඇති කුඩා ළඟා විය හැකි ප්‍රදේශයකි.
9.පරිචිත පද්ධතියේදී T හා B සෛල මඟින් සිදු කරන ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාර ආකාර මොනවාද?
- සෛල මාධ්‍ය ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාර
- දේහ තරල මාධ්‍ය ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාර
10.සෛල විෂ T සෛල අර්ථ දක්වන්න.
- විශිෂ්ටව සංවේදී වූ T වසා සෛල,
- ප්‍රතිදේහ ජනකයට සම්බන්ධ වී,
- ප්‍රගුණනය වී සාදන T වසා සෛල ක්ලෝනයෙන්,
- දුහිතෘ සෛල කොටසක් කෙටි ජීවිත කාලයක් ඇති සෛල බවට,
- විභේදනය වේ.
- ප්‍රතිදේහ ජනකයේ සෛල සෘජුවම මරාදමයි.
11.සෛල මාධ්‍ය ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාර වැදගත් වන්නේ,
- ආසාදිත සෛල
- පිළිකා සෛල හා
- බද්ධ ආගන්තුක සෛල වලට එරෙහිවයි.
12.දේහ තරල මාධ්‍ය ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාරවල වැදගත්කම දක්වන්න.
- රුධිරය හා වසා තුල සිටින විශිෂ්ට ධූලක හා ව්‍යාධිජනකයන් අක්‍රීය කිරීම හා උදාසීන කරයි.
13.දේහ තරල මාධ්‍ය ප්‍රතිශක්ති ප්‍රතිචාරවලදී ප්‍රතිඵල වන සෛල/අණු මොනවාද?
- ප්ලාස්ම සෛල හා ප්‍රතිදේහ
- B මතක සෛල
14.ප්‍රතිදේහ යනු කුමක්ද?
- විභේදනය වූ වසා සෛල වන ප්ලාස්ම සෛල මගින්,
- විශිෂ්ට ප්‍රතිදේහ ජනකයට එරෙහිව ස්‍රාවය කරන,
- ප්‍රෝටීන වන අතර,
- ප්‍රතිදේහ ජනකයට සම්බන්ධවී ඒවා උදාසින කිරීම, විනාශ කිරීම හෝ නිශේධනය කිරීම.
15.ප්‍රතිදේහ B වසා සෛලවල ඇති ප්‍රතිදේහ ජනක ප්‍රතිග්‍රාහක මෙන් හැඩයට සමාන ව්‍යුහයක් පැවතියද ඒවායේ වෙනස්කම දක්වන්න.
- පටලයට බැදී තිබෙනවාට වඩා ස්‍රාවී වේ.
16.පරිචිත ප්‍රතිශක්තියේදී T හා B වසා සෛල වල කාර්යභාරය නම් කරන්න.
- ප්‍රතිදේහ ජනකය හදුනා ගැනීම ,ඒ සමග සම්බන්ධ වීම හා සංවේදී වීම.
- කාරක සෛල බවට ගුණනය හා විභේදනය.
- ආක්‍රමණිකයන් ඉවත් කිරිම.
- ප්‍රතිශක්ති විද්‍යාත්මක මතකය සැපයීම.
17.ප්‍රතිදේහ ජනක ඉදිරිපත් කරන සෛල වල කෘත්‍ය කුමක්ද?
18.ආධාරක T වසා සෛලවල වැදගත්කම දක්වන්න.
- ආධාරක T වසා සෛලවලින් ලැබෙන සංඥා මගින් ආසාදිත සෛල විනාශ කිරීමට සයිටොටොක්සික් T සෛල සක්‍රිය කිරීම.
- B වසා සෛලවලින් ප්‍රතිදේහ නිපදවිම ආරම්භ කිරීම සක්‍රීය කිරීම.
19.T වසා සෛල කාරක ආකාර මොනවාද?
- සයිටොටොක්සික් T සෛල
- ආධාරක සෛල
20.සයිටොටොක්සික් T සෛල ආක්‍රමණිකයන් ඉවත් කරන්නේ කෙසේද?
- ධූලක ප්‍රෝටීන භාවිතා කර ව්‍යාධිජනකයන් මගින් ආසාදිත සෛල මරා දමයි.
21.B වසා සෛල කාරක ආකාරය කුමක්ද?
22.මතක සෛල වල වැදගත්කම දක්වන්න.
- එකම ප්‍රතිදේහජනකය ජීවිතයේ පසු කලක හමු වූ විට ප්‍රබල හා වඩා වේගවත් ප්‍රතිචාර දැක්වීම.
![T-cell. Activation and lysis of the leukocytes. - Stock Illustration [43395029] - PIXTA](https://learnsteer.sasnaka.org/science/wp-content/webp-express/webp-images/doc-root/wp-content/uploads/sites/3/2021/10/t-cell-activation-and-lysis-of-the-leukocytes-.jpeg.webp)
https://www.msdmanuals.com/professional/multimedia/video/v14003896
23.සක්‍රීය ප්‍රතිශක්තිය අර්ථ දක්වන්න
- ව්‍යාධිජනකයෙකුට එරෙහිව දේහය තුළ ක්‍රියා කරන T හා B වසා සෛලත්,
- ඉන් ප්‍රතිඵල වන යම් ව්‍යාධිජනකයෙකුට විශිෂ්ට T හා B මතක සෛලත් මගින් හට ගන්නා,
- දිගු කල් පවත්නා ප්‍රතිශක්තිය යි.
- ස්වභාවිකව සිදුවන ව්‍යාධිජනක ආසාදනයකදීත් , කෘතීම ප්‍රතිශක්තිකරණයේදීත් විකසනය වේ.
24.ස්වභාවික පරිචිත සක්‍රීය ප්‍රතිශක්තිය අර්ථ දක්වන්න.
- ව්‍යාධිජනකයන්ගේ ස්වභාවික ආසාදන වලට ප්‍රතිචාර ලෙස,
- විවිධ රෝග වලට එරෙහිව විකසනය වන,
- දිගු කල් පවත්නා ප්‍රතිශක්තිය යි.
25.කෘතීම සක්‍රිය පරිචිත ප්‍රතිශක්තිය සදහා උදාහරණ ලියන්න.
- මිනිස් ක්ෂය රෝගයට එරෙහිව භාවිත කරන BCG එන්නත
26.අක්‍රිය ප්‍රතිශක්තිය පවතින්නේ කුමන කාල සීමාව තුලද ?
- සති කිහිපයක සිට මාස කිහිපයක් දක්වා
27.අක්‍රිය ප්‍රතිශක්ති අකාර දෙක සදහන් කරන්න
- ස්වභාවික අක්‍රිය පරිචිත ප්‍රතිශක්තිය
- කෘතීම අක්‍රිය පරිචිත ප්‍රතිශක්තිය
28.මවගෙන් දරුවට අක්‍රිය ප්‍රතිශක්තිය හුවමාරු වන්නේ කෙසේද ?
- මවගේ රුධිරයෙන් භ්‍රෑණ රුධිරය
- මව් කිරි ලබාදීමේදී කොලෙස්ට්‍රම් හා මව් කිරි
29.කෘතීම අක්‍රිය ප්‍රතිශක්තිය යොදා ගන්නා අවස්ථා සදහන් කරන්න.
- පිටගැස්ම වල උග්‍ර තත්ව සදහා
- සර්ප දෂ්ට කිරීම් වලදී
30.අසාත්මිකාරක සදහා උදාහරණ සදහන් කරන්න.
- පරාග
- දුවිලි
- සමහර ආහාර
- සමහර ප්‍රතිජීවක
- මී මැස්සන්ගේ හා බඹරුන්ගේ විෂ
31.ආසාත්මික රෝග ලක්ෂණ සදහන් කරන්න.
- කිවිසුම් යෑම.
- නාසයෙන් දියර ගැලීම.
- ඇස්වලින් කදුළු ගැලීම.
- ශ්වසන අපහසුතා
32.ස්වයංප්‍රතිශක්ති රෝග සදහා උදාහරණ දෙන්න
- මදුමේහතාව 1
- බහු ජාරඨ්‍යතාව
- රුමැටික් ආතරයිටිස්
33.ස්වයං ප්‍රතිශක්ති රෝග සදහා හේතු මොනවද ?
- ප්‍රවේණි සාධක
- ස්ත්‍රී/ පුරුෂ බව
- හදුනා නොගත් පාරිසරික උත්ප්‍රේරක
34.ප්‍රතිශක්ති ඌනතා රෝගයක් නම් කරන්න.
